PRITJE TË VJELASH (phần V) rút từ tập thơ "Zanore në vesë/ Những nguyên âm trong sương sớm”
Mai Văn Phấn
Përkthimi dhe Hyrja nga
Dr. Gjekë Marinaj
Tiến sỹ Gjekë Marinaj dịch sang
Anbani ngữ
Tranh của họa sỹ Nga El Lissitzky
VERA ËSHTË KAQ AFËR
Rrugica arrogante
Madje statuja e mbuluar
me aromë kënete u zhduk papritmas
Rigoi frymë
Me mbylle gojën dhe the:
- Mos këndo
më sepse lirikat do ktheheshin në dyoksid!
Pakënaqësia
La brazda parmende në
vesë
Brirët e buallit dolën
jashtë prej zgavrës së zezë
Lanë tokën që të rritej
bari
Shfrynë erë të vlagët në
rrethinën e kalbëzuar
Shpirtrat u dridhen duke
kërkuar metapsikozën
Bishtat e qenve
valëvitën flamuj në rrugicën e vogël
Shtëpitë
ëndërronin të mbuloheshin me perde nga shtëpitë e tjera
Zogjtë tubuar nëpër pemë
cicëruan si tinguj plumbash gjatë mbushjes së pushkëve
Fshehur në re gjetur në
fulteren e zjarrit të muzgut
Krimbat e anijeve të
gulçuar nga tymi hapën gojën dhe dëshmuan në ujërat e pavdekësisë
Pastaj lundruan
vetëtimthi
Ariu mori në grykë një
koshere bletësh dhe u rrëzua nga maja e pemës
Ku i ishte vënë kurthi
...
Buajt i bashkuan trupat e
vjetruar me baltë
Litari i kohës i tërhoqi
rreth vetes
Dhe shpërtheu djerrinën
Zjarri u ngjit lart për
nga retë
Shpirtrat u dogjën për
herë të fundit
Dikush që po shpërndante
armë
Fliste e fliste pa
nxjerrë asnjëherë tinguj.
Mùa hạ rất gần
Những lối đi
ngạo nghễ
Cả bức tượng
phong kín mùi trầm bỗng chốc mất tăm
Mưa phùn hít
thở
Che miệng
anh, em nói:
- Đừng hát nữa lời ca thành thán khí!
Mất hứng
Buông theo
lưỡi cày đang trôi trong sương
Từng chiếc
sừng trâu nhô từ hốc tối
Đội đất lên
cho cỏ mọc
Thổi hơi ẩm
vào nơi mục rã
Những vong
linh vật vã đòi tái sinh
Đuôi chó
phất cờ ngõ nhỏ
Ngôi nhà nằm
mơ được khoác lên mình một ngôi nhà khác
Chim chóc nghe lách cách giữa thân cây tiếng viên đạn lên nòng,
nấp vào đám
mây bị quay vàng trong hoàng hôn chảo lửa
Con hà sặc
khói hun mở miệng luận bàn về sự bất tử của nước
và thoáng chốc con thuyền
Con gấu ôm trọn tổ ong
buông mình từ đỉnh cây xuống nơi giăng bẫy
...
Những con
trâu gồng mình ngập đất
Dây chão
thời gian kéo căng
Nổ tung nền
đất cứng
Lửa bốc cao
từ những đám mây
Vong linh
được hoả thiêu lần cuối
Ai đang dang
tay
Nói mãi
không thành tiếng
PA INERCI
Më të bukur se kurrë
në majë të botës
tingujt e hollë të
shpërthimeve
filluan një çarje
memorialët u bashkuan
në heshtje
rezonanca e ideve u
dëgjua tutje
Dora e shtrirë të ecje
Hapi në të gjerësisht
gjoksin prej qemeri
gjaku gulçoi tek maja e
flokëve
Në shtëpi së bashku me
orizin e nxehtë, çajin aromatik
u prenë frutat
lëngu i ëmbël rrodhi
në tehun e mprehtë
Dora u zgjat të hapë
pasuritë e sezoneve
Shushunja martesore
shtrëngoi vetën në shkëlqim
Fryma e merakosur shfryu
mjegull
Zhurma e bisedave e
zmadhoi tokën
Drita reflektoi
Idetë u derdhen në
bllokun kubik
Dyert u hapën vetëtimthi
Hapësira pësoi thellim
Embrionet morën formë në
temperatura të larta
Dora e shtrirë andej ku
shtrihej gjithmonë
Qe e pamundur të bënte
për vete çrregullim
Ca gjera fluturuan
jashtë inercisë
Pa shkëlqim
Pa vrull
Pa përthyerje
Pa tingujt e
shpërthimeve eksplozive
................
Không quán
tính
Đẹp hơn
tưởng tượng
nơi đỉnh đầu
thế giới
tiếng nổ gọn
bắt đầu vết
nứt
ló rạng
những tượng đài
câm lặng
đâu đó vang
lên từng ý nghĩ
Đặt tay để
bước vào
mở vòm ngực
rộng
máu phun
trào thành ngọn tóc
Trong nhà
cùng cơm nóng, chè thơm
trái đã bổ
nước ngọt
ròng ròng
trên lưỡi
sắc
Đặt tay mở
những bờ mùa
Con đỉa lội
gồng mình sáng lóe
Hơi thở lo
âu phun xuống sương mù
Tiếng chuyện
trò làm đất đai vạm vỡ
Ánh sáng
khúc xạï
Ý nghĩ đổ
vào những khối lập phương
Cửa phá bung
Không gian sâu hút
Những phôi thai thành hình trong
nhiệt độ cao
Đặt tay nơi vẫn quay
không thắng nổi sức ì
Một vài đồ vật văng khỏi quán
tính
Không sáng lóe
Không phun trào
Không khúc xạ
Không tiếng nổ
..................
TË JETOSH PA ART
I.
Gruaja më thotë se
shërimi i dhimbjes së kokës
duhet të jetë aq pa art
as ç'është gjelbërimi.
Mbrapa tek lëndinat mes
barit të pafund
I zgjata duart falë erës
që fryn
si artdashësit admirues
që vallëzojnë me ritmin e një kënge.
Njëkohësisht të lodhur
pas vallëzimit të gjatë
koka madje dhëmb edhe
nga drita e diellit të qershorit
meqë jemi të detyruar të
imagjinojmë shiun e pranverës
me qiej të errët dhe me
një erë të lehtë.
II.
Gruaja prapë më thotë se
edhe po të jesh erudit
nëse anëtarët e tjerë
ngurojnë të lëvizin
një gjë e tillë do ishte
krejt padobi.
Hedh një kordon përtej
rrezatimit
duke lidhur njërën anë me
majën e flokëve
madje edhe duke u
përqendruar tek leximi
një dorë vazhdon
tërheqjen si ventilatori freskinë.
Burrë dhe grua ndërrojnë
turnet e rënies në gjumë
të vendosur të mos e
teprojnë
me të menduar duke
tërhequr kordonin.
III.
Punoj në bahçe të
argëtoj mendjen
ujis një pemë pastaj pi
edhe një tjetër gotë me ujë
shtëpia ime ka
pesëdhjetegjashtë pemë.
Një këngë zogu spërkat
tërë bahçen
cicëron të më mbulojë me
çdo shtresë ëndje
ta mënjanosh atë, kënga
e tij mund të thyhet
si nofulla ime e dobët
me dhëmbë jo më të mprehët.
Prapë hezitues tek
ëndrrat e panumërta romantike
bëj çaj për t'ua ofruar
pemëve.
Sống hồn
nhiên
I.
Vợ tôi bảo muốn chữa
bệnh đau đầu
phải hồn nhiên như cây
cỏ.
Về thôn quê thấy cỏ ngút
ngàn
tôi giang tay nhờ gió lay lắt
giống các fan hâm mộ đưa theo nhịp bài hát.
Đung đưa một lúc cũng mỏi
càng thêm đau đầu trong nắng tháng sáu
bởi phải tưởng tượng ra mưa xuân
trời âm u và có gió nhẹ.
II.
Vợ lại bảo dù trí tuệ uyên bác
nhưng chân tay ngại cử động
cũng chẳng nghĩa lý gì.
Tôi vắt sợi dây qua xà nhà
buộc một đầu vào chỏm tóc
cả lúc chăm chú đọc sách
tay vẫn giật như culi kéo quạt*.
Vợ chồng thay nhau ngủ
quyết không làm người thừa
vừa tư duy vừa cầm dây giật.
III.
Tôi làm vườn để di dưỡng
tinh thần
tưới một cây lại uống
thêm chén nước
nhà tôi có năm mươi sáu
cây.
Một tiếng chim bủa lưới
khắp vườn
líu lo bọc lấy tôi từng
lớp kén
muốn thoát ra ngoài phải
cắn vỡ tiếng chim
hàm tôi yếu và răng
không còn sắc.
Lại ngập ngừng thêm bao
thơ mộng
tôi pha trà đem dâng cho
cây.
_________________
* Nghề trước
năm 1954. Người kéo chiếc quạt lớn bằng cót bọc vải, hình chữ nhật, treo trên trần nhà, dây kéo được luồn qua một cái ròng rọc.
KËNDOJ NGA TOKA
Re të ngrohta
apo ishit ju që
fluturuat
të mbulonit dhomën
dhe rreshtin e pemëve
që mbështesin kthimin
tënd.
Nga goja e hijes
zgjatet
aroma e holluar.
Lëkundur në një degë të
lartë
Një frutë e pjekur të preku
gjoksin
Trupi t'u shkallëzua
unë ushtova nëpër kodra.
Ngadalë fruta u shkëput
dhe ra
duke ënjtur gjithë
pluhurin e trazuar
unë përtypa dhe përpiva
gjethet e thara
që andej sajova një
përqafim
nervozova frikën
pa qëllim u dorëzova tek
një flakë në shuarje.
Të gjitha qoshet e
errëta qenë të shenjta
tek fjalët lëvduese po
mbusheshin
zërin tim që çuditërisht
u kthye aq lehtë në fantazmë.
Duke fluturuar andej e
këndej
flokët të kapën një
degëz të thatë
trupi yt i lehtë i bëri
rrënjët të shpërndahen diku tjetër.
Hát từ đất
Đám mây ấm
nóng
hay em bay
che lên căn phòng
và hàng cây
ôm con đường về lại.
Từ miệng bóng râm
vươn lên
hương quyến rũ.
Đu cành cao
Chạm ngực em trái chín
Thân bỏng rát
Anh sấm rền gót chân.
Trái chín bay
chậm buông thõng
hút lên
sạch bụi rì rào
Anh nhai lá
khô ngấu nghiến
lưng tròn
khép lại vòng tay
thảng thốt
nỗi sợ
lỡ hy sinh
bởi đốm lửa tàn.
Mọi góc
tối đều linh thiêng
Lời xưng
tụng biết bao giờ đầy
Tiếng ai lạ
dễ thành ma qủy.
Bay qua. Bay
qua
Tóc cuốn
cành khô
Thân em nhẹ
làm bật tung cội rễ.
PA DASHJE NË
DIELLIN E MËNGJESIT
Uji mbledhur
tek këmbët e malit
Një guralec
pushonte mbi shkëmbin e lartë
I pacenuar
në vetminë e përsosur
Mbrëmë ra
shi
Kush pat
qëndruar atje para dhe pas shiut të rëndë?
Papritur
ndjeva mungesën tënde, mungesë e vërtet
Nuk guxova
të shikoj diku tjetër
Apo të lë
qiejt e kaltër të më depërtojnë nëpër thembra
Një shi i
rëndë, vërtet i rëndë
E kishte
shpëlarë guralecin e vogël
Ky imazh i
veçantë me vetveten
Më bëri
çmendurisht të kënaqur me jetën
Dielli i
parë i mëngjesit sikur po mbështillte majën e malit
Dhe zbulonte
tejdukshëm tokën, edhe pemët.
Vô tình trong nắng sớm
Nước đọng
dưới chân núi
Một viên
cuội nằm trên phiến đá cao
Không chớp mắt trong tinh khôi,
yên tĩnh
Đêm qua ở đây có mưa
Ai đã ngồi kia trước hay sau mưa
nặng hạt
Tự nhiên nhớ em, rất nhớ
Anh không dám nhìn đi nơi khác
Để trời xanh ngấm xuống gót chân
Từng mưa to, mưa rất to
Tắm táp cho viên cuội nhỏ
Chỉ riêng hình ảnh này
Đã làm anh yêu đời mê dại
Hình như nắng sớm đang phủ lên
đỉnh núi
Làm trong suốt lòng đất, lòng
cây.
KËNGËT E TË VJELAVE
Përhapur shpejt, bindshëm,
tokës virgjëreshë të vendit
Lëshuat tufë pas tufe me
lule të egra
Të më tërheqësh nga
shtëpia me bahçe të vogël
Zogjtë
çanë hapësira të mëdha dhe lanë shenja fluturimi pafund
Rrënjët e mia u zgjatën
për tek sytë e tu kaltërosh
Çdo sythe çeli ngrohtësi
të ujisë tokën në gjelbërim
Nga frymëmarrja që
transformon qiellin
Deri tek qielli i
boshatisur ku ngrihen retë
Sytë prej tjegulle
dogjën drithërat e vjetra
Të na ndërrojë vizionin
dhe horizontin e boshatisur
Toka i pranoi të gjithë
thëngjijtë e djegur
Sezoni i ri erdhi me
vetëbesim duke bluar dhe fshirë gjithçka
Puthja e heshtur,
rrezatoi nxehtësi në hone të tokës
Preku venat e nëntokës
të ënjtura nga misteret e vjetra
Dheu i ligshtë bymyer me
agim i ofroi tokës një fytyrë
Me bimë entuziaste dhe
pemë shkujdesura
Sezonet e ringjalljes
mbetën shtatzënë me veshtët e pjekur të kërpudhave
Vetëtimat shkrepën në
farëzat e palmave
Cikli i lymishtave të
freskëta përfshiu arteriet të tokës
Ju u përkulët pakëz dhe
papritmas lumi vërshoi brenda.
Bài hát mùa màng
Lan nhanh,
choáng ngợp đất hoang vừa mở
Em đổ từng
trận lũ dại cuồng
Cuốn xiết
anh khỏi ngôi nhà có khu vườn bé nhỏ
Con chim cắt
không gian rộng để lại đường bay bất tận
Cội rễ anh
vươn mắt em nhìn tươi tốt
Từng hạt
mầm phun hơi ấm lòng đất ướt
từ hơi thở
làm bầu trời đổi khác
từ khoảng không được
quyền kiến tạo đám mây
Mắt rạ rơm
đốt thiêu mùa cũ
Đổi thay
cách nhìn và khoảng trống chân trời
đất nhận cả
những gì còn cháy dở
mùa mới về
tự tin, nghiền nát và xóa hết
Nụ hôn nín
thinh, tỏa nhiệt, khoan vào lòng đất
chạm những
mạch ngầm ứ căng huyền bí thuở xưa
Đất mỡ màu
quyện rạng đông dâng lên khuôn mặt
dâng lên cỏ
cây phồn thực bời bời
Những mùa
tái sinh trổ đòng chín rục
Sấm nổ vang trong lòng tay mầm
hạt
Vòng phù sa tươi ròng ấp ôm
thớ đất
Em cúi xuống và dòng sông ùa
đến bất ngờ.
ATY KU QIELLI ËSHTË I GJERË
Ti shpërthen në
ngrohtësinë e sezonit të zjarrtë
Pemët thahen nga mungesa
e ujit jo larg nga lumi i fryrë në madhështi
Peshku dërmon grepin dhe
shqetëson rendin e kohës
Unë tkurrem të fluturoj
në pafundësi
Kulla ngre formën e
shumanshme ndijore
Flokët tuaj të endur si
një kurorë rruazash në ajrin e hapur
Dhe lëkura që të
shkëlqen si fytyra e hënës
Fryti i ëmbël dhe
shkëlqimi i artë i orizoreve si shpina e hënës
Fara çel dhe ngrihet me
krenari
Bubullimat, vetëtimat
dhe tornadot kanë vetëbesim
Kur shpalosen siluetat e
gjyshërve të mi
Nëpërmjet avullit të
parfumuar nga orizi i gatuar, unë ia plas të qarit
Thithja e
papërballueshme dhe zbulimi i papritur
Janë të endura në
horizontin e reve në çdo frymëmarrje rrethore e shpresës
Për të lëshuar pikat që
të rigojnë në gjoks
Dhe ushqimet e tepërta të
ruajtura në kujtesë
E vërteta i bën fjalët
të fluturojnë jashtë ndonëse nuk mund të kthehen më
Ne kemi besim të madh se
kur të zgjohemi do e shohim simbolin të përpirë në gojën e zjarrit.
Nơi trời
rộng
Em thổi mùa
ấm nóng
cây thiếu nước rũ xuống không xa dòng sông căng mình lộng lẫy
con cá
nghiền nát lưỡi câu đảo lộn trật tự thời gian
anh thu mình
bay vào vô tận
ngọn tháp
dâng cao giác quan nhiều chiều
Kết tóc em
rực rỡ vòng cườm trời rộng
đứng dậy hạt
mầm thời vụ râm ran
tự tin làm
sấm chớp, hanh khô và gió lốc
và da thịt
em rười rượi lưng trăng
và quả ngọt,
thóc vàng rười rượi lưng trăng
thoáng bóng
ông bà trong khói cơm thơm làm ta bật khóc
Đã thẩm
thấu, phủ ngập và hé lộ bất ngờ
đan quyện
chân mây thở từng vòng hy vọng
làm kích nổ
hạt mưa phùn trong ngực
và mẩu thức
ăn để dành giấu nơi ký ức
Sự thật làm
con chữ nhảy ra không thể thu về
càng tự tin
tỉnh dậy nhìn biểu tượng ngập trong miệng lửa.
(Rút từ tập thơ "Zanore në vesë/ Những
nguyên âm trong sương sớm”, Nxb.BOTIMET M&B Anbani, 4/2014)