MAI VAN FAN, vijetnamski pesnik, esejista i prevodilac : Svrha umetnosti je stvaranje posebnog sveta sa estetskim idealom stvaraoca - Razgovor vodila i sa ruskog prevela: Valentina Novković
MAI
VAN FAN, vijetnamski pesnik, esejista i prevodilac : Svrha umetnosti je
stvaranje posebnog sveta sa estetskim idealom stvaraoca
Valentina
Novković
FokusVesti: „Dve stvari opravdavaju postojanje čoveka na
zemlji: ljubav i kreativnost, pisao je I. A. Brodski, Aristotel je verovao da
je cilj svih ljudskih akcija sreća (eudaimonia), koja se sastoji u spoznaji
suštine čoveka“. Šta je, po Vašem mišljenju, smisao života?
MVF: I. A. Brodski i Aristotel dali su prilično
potpun prikaz smisla ljudskog života. Naravno, svako od nas ima svoju
percepciju smisla i takođe bira pravi put za sebe. Rođen sam u hrišćanskoj
porodici i od malih nogu vaspitavan sam u duhu milosrđa i predanosti u ljubavi
Hristovoj. Stoga je pravac mog duhovnog života stremljenje ka svetlosti
Božijoj, daleko od grehova sveta. Kada sam upoznao devojku koju volim i kada je
postala moja žena, moja verska osećanja su se promenila. Ona je budista i zbog
toga sam duboko proučavao budističku filosofiju. Buda je, poput Isusa Hrista, učio ljude da
budu dobri, da pokazuju duh milosrđa, altruizma i univerzalne ljubavi, ali je
ljudima pokazao da nirvana nije čudno mesto koje postoji u svakom trenutku našeg
života. Skladno sam spojio duh ove dve religije, koji prodire u svaki trenutak
postojanja i uživa u njemu. Ova percepcija je osnova estetskog značenja čitavog
mog stvaralačkog procesa.
FokusVesti: Da li pamtite prve pročitane knjige, o kojim
autorima je reč? U kom stepenu su ti prvi susreti sa pisanom rečju uticali na
Vaše stvaralašatvo?
MVF:
Jedna od prvih knjiga koje sam pročitao i u koju sam se zaljubio bila je „Kako
je kalio čelik“, ruskog pisca Nikolaja A. Ostrovskog. Odrastao sam tokom rata,
severni deo Vijetnama su danonoćno bombardovali američki avioni. U to vreme,
naš težak život zahtevao je knjigu poput “Kako se kalio čelik” i tipičnog
junaka koji voli svoje ideale, poput Pavla Korčagina. Ona nije uticala na moj
dalji rad, ali ljubav i vera u ideale pisca N. A. Ostrovskog me uvek podstiču.
Za mene je knjiga prešla više od pola veka. Ideali koje je obožavao Pavle
Korčagin srušeni su i u Rusiji i drugim bivšim socijalističkim zemljama. Mlađe
generacije u Vijetnamu više se ne
oduševljavaju ovom knjigom, niti je čitaju.
No, lik Pavla Korčagina mi je postavio mnoga oprečna pitanja o mom
životu i pogledu na svet, o idealima i estetskim modelima itd. Moje
raspoloženje je pokazalo mnogo nivoa privrženosti liku, što je dovelo do
„revolucije“. Stvaraocu su potrebne „revolucije“ da bi postigao nove ciljeve.
FokusVesti: Koji ruski pesnici su na Vas ostavili najveći
uticaj, zašto?
MVF:
Ruska poezija je u Vijetnam stigla dosta kasno, verovatno od 1947. godine, kada
je pesnik To Huu preveo pesmu K. Simonova
„Čekaj me i ja ću sigurno doći” sa francuske verzije na vijetnamski. Ranije je
u Vijetnamu, kineska poezija tokom srednjovekovnog i ranog modernog perioda
bila pod uticajima, a francuska poezija od kasnog 19. do početka 20. veka. Od
sredine 20. veka moguće je da su Vijetnam i Rusija imali istu ideologiju, a da
su u isto vreme mnogi vijetnamski intelektualci studirali u Sovjetskom Savezu,
zbog čega je ruska poezija postala rasprostranjena u Vijetnamu. Izučavajući
dela pesnika iz „Puškinоve ere“, „Postpuškinove ere“ i savremene ruske poezije,
otkrio sam da je ruska poezija veoma bogata i raznovrsna po stilovima. Ali,
postoji jedna zajednička stvar: bez obzira šta ruski pesnici pišu u bilo kom
poetskom stilu, čitaoci će i dalje lako prepoznati otvorenu, toplu i ljubaznu
lepotu ruske duše, koja zrači divnom svetlošću sa dubokim i snažnim
karakteristikama ruske kulture.
FokusVesti: „Svrha umetnosti je da pripremi čoveka za smrt,
da preore i izbrazda njegovu učinivši ga sposobnim za okretanje dobru. (Andrej
Tarkovski „Zapečaćeno vreme“), šta je svrha umetnosti, poezije, književnosti
uopšte?
MVF:
Za mene je cilj umetnosti, poezije i književnosti uopšte stvaranje posebnog
sveta sa estetskim idealom stvaraoca. Ovaj svet opčinjava, poziva ljude na
savršenu lepotu, poštenje, pravdu i bezuslovnu filantropiju.
FokusVesti: Koje sposobnosti ili znanja su potrebna da bi
neko postao istinski stvaralac?
MVF:
Pravi tvorac mora biti izabran od Boga. Prema hrišćanstvu, ova osoba treba da
bude „pozvana“ od Boga. Samo nečija strast, ljubav prema umetnosti može mu
pomoći da postane umetnik amater. Međutim, ljudi sa „pozivom“ treba da umeju da
akumuliraju znanje, da imaju bogato iskustvo, da umeju da žive lepo da bi
sačuvali svoje emocije, onda mogu da odu daleko i postanu veliki umetnici.
FokusVesti: Hauard Filips Lavkraft je verovao da je
„nesrećan onaj kome sećanja na detinjstvo nose samo strah i tugu.“ Kakvo je
bilo Vaše detinjstvo, koliko je važno ne zaboraviti unutrašnje dete koje tokom
života živi u svakom čoveku?
MVF:
Rođen sam u malom primorskom selu u delti Crvene reke u severnom Vijetnamu. Moj
dom je u malom religioznom selu, a crkveno zvono zvoni ujutru i popodne. Odjek
zvukova hrišćanskih himni ispunio je moje detinjstvo tada i do danas nailazi na
odjek. Odrastao sam tokom rata, gledajući kako američki avioni bombarduju severni
deo Vijetnama. Posle trenutaka užasa i straha gledajući duboke kratere od bombi
koje uništavaju kuće, puteve, mostove, mrtve i ranjene, prohladna reka i
toplina domovine ispunili su moje srce, moju detinju dušu u to vreme. Još se
sećam dana kada su moji mali drugari plivali u seoskoj reci koja protiče kroz
selo… Sećam se, svaki put kada bismo zaronili na dno reke i izašli na površinu,
zlatno sunce kao da je farbalo našu kožu sjajnom bojom. Onda sam otišao odatle…
Sve više sam ostavljao svoje nevino i izmazano detinjstvo. I znam da idem u
pravcu mudrosti, koja je takođe sinonim za čvrstinu i starenje. Ali, poezija me je probudila i vratila u divno
detinjstvo. Starijem čoveku koji se vraća u prošlost da bi postao dete, nije
lako. No, držao sam se za svaki svoj
stih da bih se vratio u detinjstvo. I što više hodam, osećam se mlađim,
stvaralačke emocije jure beskrajno… Umetnik vidi perspektivu deteta, videće
kako poznati svet oko njega postaje nov, zanimljiv. Pesnik može da piše o
cvetu, o životinji u mnogim delima. Jer, svakim radom on izgleda nov, iznenađen
je, čak i šokiran, kao da prvi put vidi ovaj cvet ili životinju. A ovaj umetnik
ga je otkrio u izvoru emocija toliko svežih, intenzivnih i raznolikih kao i sam
život.
FokusVesti: Kažu da je jedini mogući put onaj koji vodi u
naš duhovni svet, da li ga je lako naći u savremenom svetu, kako, u čemu ga Vi
pronalazite?
MVF:
Stvaranje duhovnog sveta – jedna od važnih tehnika u mojoj poetici. Nije mi
bilo teško da stvorim taj svet, jer mi se činilo da postoji u mom umu. Kao što
je rečeno u prethodnom pitanju, na mene su uticale dve velike religije:
hrišćanstvo i budizam. Postoji još jedna religija koja je duboko ukorenjena u
mojoj glavi od detinjstva, a to je animizam. Ove tri religije su tri stuba mog
duhovnog sveta. Animizam je prvi, univerzalni pogled na svet čovečanstva, koji
pomaže ljudima da komuniciraju jedni sa drugima i da se usklade sa Univerzumom.
Ova religija pretpostavlja da su ljudi i stvari različiti u smislu entiteta,
ali svako ima dušu. Animizam se pojavio u zoru čovečanstva, ali su ga potom
druge religije u mnogim zemljama primorale da nestane. Naročito u Vijetnamu,
čisto poljoprivrednoj zemlji, animizam i dalje postoji i u kombinaciji sa
lokalnom religijom, odnosno Tao Mau (Obožavanje Boginje Majke), stvara duhovnu
kulturu bogatu vijetnamskim koloritom. Objedinio sam ove tri religije da bih
stvorio slojeve prostora koji su istovremeno usklađeni i inkluzivni kako bih
formirao multisistemski Univerzum. U tom duhu vraćam svoju poeziju duhu
„iskonske harmonije“, brišući granice između mene i ne-mene, između mene i
sveta, kako bih stvorio trend čiste vijetnamske savremene poezije.
FokusVesti: Neki od najpoznatijih pesnika vaše zemlje: Chan
Nhan Tong, Nguien Trai, Ho Ksuan Huong, Cao Ba Kuat, Truong Han Sieu, Chu Man
Trinh, Phan Hui Chu, Nguien Huien i mnogi drugi. Ngujen Du se smatra velikim
vijetnamskim pesnikom, čija se uloga u vijetnamskoj književnosti poredi sa onom
Aleksandra Sergejeviča Puškina u ruskoj književnosti. Koga biste izdvojili među
brojnim vijetnamskim pesnicima, zašto? Koji su trendovi u savremenoj
vijetnamskoj poeziji? Da li postoji interesovanje mladih za poeziju, da li
postoje večeri poezije na kojima autori čitaju svoje stihove?
MVF:
Hvala vam što ste spomenuli Ngujen Dhua, kojeg nazivaju velikim pesnikom
Vijetnama, kojeg je UNESCO priznao kao svetsku kulturnu ličnost od 2013.
godine. Lično biram Ho Ksuan Huonga za svog omiljenog vijetnamskog pesnika do
sada. Njena misao i poetika stvorile su drugačiji i složeni estetski model u
njenom vremenu i sada. Poezija Ho Ksuan Huonga odgovara estetskim navikama
čitalaca i deluje kao otpor, podstičući ih da uče i nastave da uče. Njena
poezija, koja se pojavila pre više od dva veka, uvek je direktno uticala na tok
vijetnamske poezije, izazivajući nastanak nove poetike i novih trendova.
Savremena vijetnamska poezija ima različite stilove. Pored stabilnih
tradicionalnih trendova, postoje moderni trendovi koji imaju tendenciju da budu
spontani, pa čak i uvezeni sa Zapada. Mladi su verovatno manje zainteresovani
za poeziju nego prethodne generacije. Ali na svakom mestu još uvek postoje
pesnički klubovi. Takođe redovno organizuju prezentacije knjiga, u uskom krugu
čitaju poeziju jedni drugima.
FokusVesti: Dobitnik ste mnogih značajnih književnih
nagrada u Vijetnamu i širom sveta. Objavio 16 zbirki poezije i jednu knjigu
kritika na svom maternjem jeziku. Šta je potrebno za održavanje inspiracije, da
li postoji vreme kada samo posmatrate svet oko sebe i razmišljate o onom što
biste kasnije preneli na papir?
MVF:
Hvala Vam na interesovanju! Iskustvo pisanja mi pokazuje da inspiracija ne
treba dolazi, već je treba tražiti. Gde je inspiracija? Da, to je u planiranu
stvaraoca. Reč planiranje koristim kao da je reč o pripremnim radovima za
izgradnju grada, ili bar vile. Ali, u stvarnosti je skoro isto. Ako pročitate
svih 16 mojih zbirki poezije, lako možete realizovati ideju faznog „planiranja“
velikog projekta. Pritisak rada mi daje snažnu inspiraciju da mogu da stvaram
kontinuirano. Obično nisam pasivan u odnosu na svet oko sebe. Ovo se takođe
pojavilo samo da dopuni mnogobrojne ideje koje sam već planirao.
FokusVesti: Osim što ste pesnik i kritičar, i ste i
prevodilac. „Ne treba prevoditi reči, već snagu i duh“, verovao je IA Bunin, a
Gogolj je verovao da „prevodilac treba da bude kao staklo, tako providan da ga
ne možete videti“. Šta je za vas prevod, koliko je potrebno duboko ući u
suštinu napisanog da biste mogli da napravite ispravan prevod?
MVF:
Da, tačno je da prevodilac mora da prepozna „snagu i duh” originala, kako je
rekao I. A. Bunin. Mi, stanovnici Istoka, često kažemo da svaka pesma ima svoj
duh, ili, drugim rečima, posebna je svetlost književnog teksta. Prevodilac mora
da prepozna ovaj „duh” i „svetlost” u pesmi, pa mora da obavi i prevodilački
posao. Sledeći važan zadatak je spoznati specifičnost jezika i pesničkog stila
svakog autora. Ako stavite jednu pored druge mnoge pesme mnogih autora, a
čitaoci i dalje razmišljaju o jednom pesniku, to je neuspeh prevodioca.
FokusVesti: U izdanju izdavačke kuće „Četiri“ nedavno je na
ruskom jeziku izašla vaša knjiga „Odleteo u zoru“. Možete li nam reći nešto
više o sadržaju knjige?
MVF:
Sadržaj knjige „Odleteo je u zoru“ čini 7 delova, koji nose naslove: Bez svoda,
Iznenada vetar duva, Sutradan, Labud je odleteo, Vreme za povlačenje, Radovi,
Intervju. Knjiga je zbirka mojih pesama, prevedenih na ruski, objavljenih u 2
knjige: „Dva krila” (Izdavačka kuća „Nonparel”, Moskva, 2016) i „Vreme za
povlačenje” (Izdavačka kuća Centar za duhovno oživljavanje Crne zemlje, region,
Voronjež, 2020) … Pored toga, knjiga „Odleteo u zoru“ sadrži niz pesama koje
sam nedavno napisao o Uzbekistanu i Belorusiji. Pored poetskog dela, knjiga
sadrži i niz radova ruskih pesnika i kritičara o mojim pesmama. Na kraju knjige
– tri razgovora između mene i pisca Aleksandra Karljukeviča – bivšeg ministra
informisanja Belorusije o književno – izdavačkoj situaciji u dve zemlje.
FokusVesti: Koja Vaša pesma Vas najbolje opisuje?
MVF:
U ovom trenutku za Vaše pitanje privremeno biram pesmu „Gorka medicina“, drugi
put može biti neka druga pesma. Ovo je pesma koju sam napisao za svoju ćerku
Ngok Čam, koja je 1990 imala 3 godine. U
pesmi figuriram kao otac, grub spolja, ali dubok i mek iznutra. Priča govori
detetu, ali otkriva čitaocima razmišljanja o ljudskom životu, prirodi,
Univerzumu…
Razgovor vodila i sa ruskog prevela: Valentina Novković
Mai
Van Fan. Rođen 1955. u Gimšonu (provincija Ninh Bình), u delti Crvene reke, u
severnom delu Vijetnama. Od 1974. do 1981. služio je vojsku, pešadiju. Nakon
službe, upisao je Koledž stranih jezika u Hanoju na Fakultetu za lingvistiku i
rusku kulturu. Godine 1983. nastavio je studije u gradu Minsku (glavnom gradu
Beloruske SSR), na Pedagoškom institutu po imenu A.M. Gorkog (danas – Beloruski
pedagoški univerzitet po imenu M. Tanka). Trenutno živi i radi u gradu Haifong.
U Vijetnamu je objavio šesnaest zbirki poezije i knjigu kritičkih eseja. U
inostranstvu je objavljeno dvadeset sedam njegovih pesničkih knjiga. Decembar
2012 kompilacija Firmament Vithout Roof Cover je postao jedna od Amazonovih 100
najprodavanijih knjiga poezije. U junu 2014. već postoje tri kolekcije Mai Van
Fana: dve dvojezične (na vijetnamskom i engleskom) Košenje trave u vrtu hrama,
Seme noći i dana) i jedna kolekcija na vijetnamskom i francuskom A Ciel Ouvert
(„Nebesa bez krov”) – ušao u prvih deset stotina najprodavanijih knjiga
poezije. Stihovi Mai Van Fana su prevedeni na 40 jezika: engleski, francuski,
ruski, beloruski, ukrajinski, španski, nemački, italijanski, švedski,
makedonski, albanski, črnogorski, slovački i druge.
TẠO THẾ GIỚI RIÊNG MANG LÝ TƯỞNG THẨM MỸ CỦA KẺ SÁNG TẠO
(Valentina Novkovic thực hiện phỏng vấn)
1
- 1. I.
A.
Brodsky
đã viết
“Hai
điều biện minh cho sự tồn tại của con người trên trái đất: đó là tình yêu và sự sáng tạo”. Aristotle tin rằng mục tiêu mọi hành động của con người là hạnh phúc, bao gồm việc nhận thức bản chất của con người. Vậy theo nhà thơ, ý nghĩa của cuộc sống là gì?
- Mai Văn
Phấn (MVP): I.A.
Brodsky và
Aristotle đã đưa
ra
nhận định khái
quát khá
đầy đủ về
ý nghĩa cuộc sống
con
người. Dĩ
nhiên, mỗi chúng
ta đều có
nhận
thức
riêng về
ý nghĩa ấy và cũng chọn cho mình
lối đi thích
hợp. Tôi
được
sinh
ra
trong
gia đình theo
đạo
Thiên Chúa, được giáo
dục
từ
nhỏ
tinh
thần
bác ái,
vị
tha
trong
tình yêu
thương của chúa
Ki-tô. Do vậy, hướng đi đời sống tâm linh của tôi là vươn
tới ánh sáng của Thiên Chúa, lánh xa tội lỗi trên
thế
gian. Khi gặp
được
người con gái
mà tôi yêu
và trở thành
vợ
tôi bây
giờ, cảm quan tôn
giáo của tôi đã thay đổi.
Vợ
tôi là
một
Phật
tử
nên tôi đã nghiên cứu sâu
triết
lý Phật giáo. Đức Phật cũng
giống
Chúa Jesu là
khuyên răn
con
người ăn ngay ở lành, có tinh thần bác ái, vị tha và
tình yêu
thương vạn hữu,
nhưng Ngài đã chỉ cho con người
thấy
rằng, Niết Bàn
không ở
đâu
xa
lạ
mà tồn tại ngay trong từng giấy phút
chúng ta
đang
sống. Tôi
đã kết
hợp
hài hòa
tinh
thần
của
hai
tôn giáo
này, đó là sự vươn
tới
và tận hưởng
từng
phút giây
của đời sống hiện hữu.
Nhận
thức
này là
nền
tảng, cảm quan thẩm mỹ trong suốt quá
trình sáng
tạo
của
tôi.
2. Nhà
thơ có nhớ những cuốn sách
đầu tiên
đã đọc không,
chúng nói về những tác giả nào?
Những cuộc gặp gỡ
đầu tiên với chữ viết này
đã ảnh hưởng
đến sự sáng tạo của
Ông ở mức
độ nào?
- MVP:
Một trong những
cuốn
sách đầu tiên
tôi đã đọc
và yêu thích
là "Thép đã tôi thế
đấy!"
của nhà văn Nga N.A. Ostrovsky. Tôi lớn lên trong lúc chiến tranh, miền Bắc Việt Nam ngày đêm bị máy bay Mỹ oanh tạc. Đời sống khó khăn của chúng tôi khi ấy rất cần một cuốn sách như
"Thép
đã tôi thế
đấy!"
và
một nhân vật
điển hình yêu lý
tưởng của mình như
Pavel Korchagin. Nghệ thuật của cuốn sách không ảnh hưởng đến khả
năng sáng tạo của
tôi sau này, nhưng tình
yêu và
niềm
tin
vào lý
tưởng của nhà văn N.A. Ostrovsky luôn thôi thúc tôi. Với tôi, cuốn sách đã trôi qua hơn nửa thế kỷ.
Lý
tưởng mà
nhân vật Pavel Korchagin tôn thờ
đã đổ vỡ ở Nga và
các nước xã
hội chủ trước đây. Thế hệ trẻ ở VN cũng không còn say mê và tìm đọc cuốn sách này nữa.
Nhưng nhân vật Pavel Korchagin đã gợi mở cho tôi nhiều câu hỏi trái chiều về nhân sinh quan và thế giới quan, về lý
tưởng và
hệ hình thẩm mỹ, v.v... Trong tâm trạng tôi xuất hiện nhiều cung bậc tình cảm với nhân vật này và
đã bùng nổ một "Cuộc cách mạng".
Với một kẻ sáng tạo cần có
những
"Cuộc cách mạng"
để vươn tới những chủ đích mới.
3. Điều gì đã ảnh hưởng đến Ông nhiều nhất từ các nhà thơ Nga, và tại sao?
- MVP:
Thơ Nga được
du
nhập
vào Việt Nam khá
muộn, có lẽ
được tính mốc
từ năm 1947 khi
bài thơ
"Đợi anh về"
của
C. Simônov được
nhà thơ Tố
Hữu
dịch
từ
bản
tiếng
Pháp
sang
tiếng
Việt. Trước đó ở
Việt
Nam, thơ Trung Hoa
đã ảnh
hưởng suốt thời kỳ trung
đại
và cận đại, và thơ Pháp
ảnh
hưởng
từ
cuối
thế
kỷ 19 đến đầu
thế
kỷ 20. Từ
giữa
thế
kỷ 20, có lẽ
do
Việt
Nam
và Nga
có cùng ý thức
hệ, đồng
thời
rất
nhiều
trí thức
của
Việt
Nam được đào
tạo
tại
Liên
bang
Xô Viết (cũ) nên
thơ Nga
có sức
lan
toả
rộng
rãi
tại
Việt
Nam. Qua
nghiên
cứu
các
tác
phẩm
của
các
nhà thơ thuộc "Kỷ nguyên Pushkin",
"Hậu
kỷ
nguyên
Pushkin" và thơ
Nga đương đại, tôi
nhận
thấy
thơ Nga
rất
phong
phú, đa
dạng
khuynh
hướng
và phong
cách. Nhưng
có một điểm
chung
nhất, là dù các
nhà thơ Nga
viết
bằng
bất
kỳ
thi
pháp
nào, thì người đọc
vẫn
dễ
dàng
nhận
ra
vẻ đẹp
tâm
hồn
Nga
cởi
mở, ấm áp
và nhân
hậu, tỏa
ra ánh
sáng
tuyệt đẹp
mang đặc
trưng
văn
hóa
Nga
vạm
vỡ
và thẳm
sâu.
4. "Mục
đích của nghệ thuật là
để chuẩn bị cho một người
đến với cái chết,
cày xới tâm hồn anh ta,
làm cho tâm hồn có
khả năng tìm
đến cái thiện."
(Andrei Tarkovsky
"Dấu ấn thời gian").
Ông nghĩ
mục đích của nghệ thuật,
thơ ca, văn học nói chung là
gì?
- MVP:
Với tôi, mục đích của nghệ thuật, thơ ca, văn học nói chung là
tạo ra một thế giới riêng mang lý
tưởng thẩm mỹ của kẻ sáng tạo. Thế giới ấy quyến rũ,
vẫy gọi con người tới cái đẹp hoàn mỹ, sự thiện lương, công bằng và bác ái
đến mức tuyệt đối.
5. Những khả năng hoặc tri thức nào cần thiết
để một người có thể trở thành người sáng tạo thực sự?
- MVP:
Người sáng tạo thực sự chắc chắn phải là người được Thượng Đế chọn. Nói theo Thiên Chúa giáo,
đó phải là người được "ơn gọi" của Chúa.
Lòng say mê, sự yêu thích nghệ thuật của ai đó chỉ có thể giúp anh ta trở thành một nghệ sĩ nghiệp dư. Tuy vậy, người được "ơn gọi" phải biết trau dồi kiến thức, có
trải nghiệm phong phú, biết sống đẹp để giữ được cảm xúc thì mới có thể đi xa, trở thành nghệ sĩ
có tầm vóc.
6. Howard Phillips Lovecraft tin rằng “người không hạnh phúc là người mà những ký ức về tuổi thơ chỉ mang đến nỗi sợ hãi và sự buồn bã”. Tuổi thơ của Ông diễn ra như thế nào, và có phải quan trọng là không quên đi đứa trẻ luôn sống bên trong mỗi con người trong suốt cuộc đời chúng ta hay không?
- MVP:
Tôi được sinh ra trong ngôi làng nhỏ ven biển,
thuộc châu thổ Sông Hồng,
miền Bắc Việt Nam. Nhà tôi ở xóm đạo nhỏ,
sáng chiều vang lên tiếng chuông nhà
thờ.
Âm thanh vang vọng của những bài thánh ca
đã tràn ngập tuổi thơ tôi ngày ấy và vang vọng đến tận bây giờ.
Tôi lớn lên trong thời gian chiến tranh, chứng kiến những trận oanh tạc của máy bay Mỹ trên miền Bắc Việt Nam. Sau những phút kinh hoàng sợ hãi khi phải nhìn những hố bom sâu phá
hủy nhà cửa, đường xá,
cầu cống cùng những người chết và bị thương, thì sự mát lành của sông nước, sự ấm
áp nơi đất mẹ lại phủ ngập tâm hồn trẻ thơ
của tôi hồi ấy. Tôi vẫn nhớ những chiều cùng mấy
đứa bạn nhỏ bơi lặn trên con sông quê
chảy qua làng. Nhớ mãi mỗi lần lặn xuống đáy sông ngoi lên mặt nước, mặt trời vàng óng như
phủ một lớp sơn óng ánh lên da thịt chúng tôi. Rồi tôi đã ra đi từ
đó... Càng ngày tôi càng đi xa khỏi tuổi thơ hồn nhiên và
lấm láp ấy của mình. Và tôi biết rằng, mình đang đi về phía khôn ngoan,
cũng đồng nghĩa với sự khô
cứng,
già
nua của tuổi tác. Nhưng thơ
ca
đã đánh thức tôi và
gọi tôi về tuổi ấu thơ
tuyệt
đẹp ngày nào. Một người đàn ông đã luống tuổi đi ngược lại thời gian để thành đứa trẻ thực sự là
một hành trình không mấy dễ dàng. Nhưng tôi đã vịn vào từng câu thơ
của mình để trở về tuổi thơ. Và càng đi tôi thấy mình càng trẻ lại, cảm xúc sáng tạo lại ào đến bất tận... Người nghệ sĩ có được nhãn quan của một
đứa trẻ thì
anh ta sẽ thấy được thế giới quen thuộc quanh mình trở nên mới lạ, hấp dẫn.
Một nhà thơ có thể viết về một loài hoa,
một con vật bằng rất nhiều tác phẩm.
Bởi với mỗi tác phẩm,
anh ta đều có
cái nhìn mới mẻ, ngỡ ngàng, thậm chí bàng hoàng như
nhìn thấy loài hoa,
con vật ấy lần đầu. Và người nghệ sĩ ấy đã khám phá
nó
trong nguồn cảm xúc tươi ròng, mãnh liệt và đa dạng như chính sự sống vậy.
7. Họ nói rằng con đường duy nhất có thể làm được là con đường dẫn đến thế giới tâm linh của chúng ta. Ông có dễ dàng tìm thấy nó ở thế giới hiện đại không? Làm thế nào để Ông tìm thấy con đường, và tìm ở đâu?
- MVP:
Kiến
tạo
thế
giới
tâm linh là
một
trong
những
thủ
pháp quan trọng trong thi pháp
của
tôi. Tôi
kiến
tạo
thế
giới
này không
mấy
khó khăn,
bởi
nó như tồn tại sẵn trong tâm
thức
của
tôi. Như
đã trả
lời
trong
câu hỏi trước, tôi
được
ảnh
hưởng bởi hai tôn
giáo lớn là
Thiên Chúa
Giáo và
Phật
giáo. Còn
một
tôn giáo
nữa đã thấm sâu
vào tâm
thức
tôi từ nhỏ,
đó là Hồn linh giáo (Thuyết vật linh).
Ba tôn giáo này chính là
ba trụ lớn trong thế giới tâm linh của tôi. Thuyết vật linh là thế giới quan đầu tiên, phổ quát của nhân loại,
giúp con người giao cảm với nhau và hòa đồng với vũ trụ. Thuyết này quan niệm, con người và
vạn vật khác nhau về thực thể, nhưng chúng đều có
linh hồn. Thuyết vật linh xuất hiện ngay từ buổi bình minh của nhân loại,
nhưng sau
đó nó
bị các tôn giáo khác làm cho biến mất ở nhiều quốc gia. Riêng ở Việt Nam, một nước thuần nông, thuyết vật linh vẫn tồn tại và kết hợp
với tôn giáo bản địa, đó là Đạo Mẫu, làm nên một văn hóa tâm linh giàu bản sắc Việt
Nam. Tôi đã kết hợp ba tôn giáo này để xây dựng nền tảng thẩm mĩ và kiến tạo các tầng không gian nghệ thuật, tạo nên
một khuynh hướng thơ hiện đại thuần Việt
8. Một số nhà
thơ nổi tiếng nhất nước Việt Nam,
như Trần Nhân Tông,
Nguyễn Trãi,
Hồ Xuân Hương,
Cao Bá Quát,
Trương Hán Siêu,
Chu Mạnh Trinh,
Phan Huy Chú,
Nguyễn Khuyến...
và nhiều tác giả khác.
Nguyễn Du được cho là
đại thi hào của Việt Nam,
vị trí trong nền văn học Việt Nam của
ông được so sánh với vị trí
của Alexander Sergeevich Pushkin trong nền văn học Nga.
Ông sẽ chọn ai trong số rất nhiều nhà
thơ Việt Nam,
và tại sao?
Thơ Việt Nam
đương đại có
những khuynh hướng nào?
Giới trẻ có
hứng thú với thơ
không, có
những buổi chiều thơ mà
họ
đọc thơ của chính họ sáng tác hay không?
- MVP:
Cảm ơn bà
đã nhắc
tới
Nguyễn
Du, người
được
cho
là đại thi hào
của
Việt
Nam, được Unesco công nhận là
danh
nhân văn
hóa thế giới từ năm 2013. Riêng tôi
chọn
Hồ
Xuân Hương
là nhà thơ
VN
yêu thích
nhất
từ
trước tới nay.
Tư tưởng và thi pháp thơ của bà đã tạo ra một hệ hình thẩm mĩ khác biệt và đầy thách
thức trong thời đại của bà và cả bây giờ. Thơ Hồ Xuân Hương vừa đáp ứng được thói quen thẩm
mĩ của người đọc, vừa như chống lại để kích thích họ tìm hiểu và tiếp tục khám
phá. Thơ Hồ Xuân
Hương từ khi xuất hiện
đến
nay đã hơn hai thế kỷ,
luôn tác động trực tiếp vào dòng
chảy thơ Việt, hối thúc nảy sinh những thi pháp mới, khuynh hướng mới.
Thơ
Việt Nam đương
đại có đa dạng những khuynh
hướng. Bên cạnh những khuynh hướng truyền thống
ổn định từ trước
tới
nay đã xuất hiện những trào
lưu hiện
đại, có khuynh hướng tự phát
và có cả những khuynh hướng du nhập từ phương
Tây. Giới trẻ
có lẽ
ít
hứng thú với
thơ hơn thế hệ trước đây. Nhưng tại mỗi
địa
phương, thành
phố vẫn có các
câu lạc bộ thơ.
Họ
cũng thường
xuyên tổ chức các
buổi
ra
mắt
sách, đọc
thơ cho nhau nghe trong phạm vi hẹp.
9. Nhà
thơ đã giành
được nhiều giải thưởng văn học quan trọng ở Việt Nam và
trên thế giới.
Đã cho xuất bản
16 tuyển tập thơ
và một tập phê
bình bằng tiếng mẹ
đẻ. Điều gì
cần thiết
để duy trì
cảm hứng,
có khi nào
Ông chỉ quan sát thế giới xung quanh và
nghĩ xem sẽ mang những gì
vào trong trang giấy không?
- MVP:
Cảm ơn sự quan tâm
của
bà! Kinh nghiệm sáng tác
cho
tôi thấy,
không nên đợi cảm hứng
đến
mà nên truy tìm
nó. Vậy cảm hứng ở
đâu? Vâng,
nó ở trong quy hoạch của kẻ sáng
tạo. Tôi dùng
từ "quy hoạch"
ngỡ
như công việc chuẩn bị
để
xây dựng một thành
phố, hay ít nhất một ngôi
biệt
thự. Nhưng thực tế nó
gần
như vậy. Nếu bà
đọc
hết 16 tập thơ
của
tôi sẽ dễ dàng
nhận
ra
một ý tưởng
"quy
hoạch" một công
trình lớn qua các
giai đoạn. Chính
cái áp lực của công
trình đã sinh
ra
cảm
hứng
mạnh
mẽ
cho
tôi có
thể
liên tục sáng
tạo. Tôi thường
không bị
động
với
thế giới xung
quanh. Nó xuất hiện cũng
chỉ để bổ sung cho những
ý tưởng mà
tôi đã hoạch định sẵn.
10. Ngoài vai trò
là một nhà
thơ và một nhà
phê bình,
Ông còn là
một dịch giả.
I. A Bunin cho rằng
“Không phải từ ngữ cần
được dịch,
mà đó là
sức mạnh và
tinh thần”.
Còn Gogol lại tin rằng
“một dịch giả phải giống như
thủy tinh,
trong suốt
đến mức không thể nhìn thấy anh ta.”
Đối với
Ông một bản dịch là
như thế nào,
có
cần phải
đi sâu tìm hiểu bản chất của những gì
đã được viết ra
để có thể
đưa ra một bản dịch chính xác hay không?
- MVP:
Vâng, đúng
là người dịch cần nhận ra
"sức
mạnh
và tinh thần”
của
nguyên tác
như I.A.
Bunin đã nói.
Người phương Đông chúng
tôi thường
nói, mỗi bài
thơ đều có
thần
thái riêng, hay nói
khác đi
đó là ánh sáng đặc biệt của một văn
bản
văn học.
Người dịch phải nhận ra
"thần
thái", "ánh
sáng" ấy
từ
bài thơ
mới
nên tiến hành
công việc dịch thuật.
Công việc quan trọng tiếp theo là
phải
tìm ra ngôn
ngữ đặc trưng
và phong cách
thơ của mỗi tác
giả. Nếu để
nhiều bài thơ
của nhiều tác giả bên
cạnh
nhau
mà bạn đọc vẫn ngỡ của
một nhà thơ thì
đó là thất bại của người
dịch.
11. Cuốn sách
"Bay đi lúc bình minh"
của Ông gần
đây đã được xuất bản bằng tiếng Nga bởi nhà
xuất bản
"Четыре". Ông có thể cho chúng tôi biết thêm một chút về nội dung của cuốn sách không?
-
MVP: Nội dung tập thơ "Bay đi lúc
bình minh"
gồm 7 phần, với các tiêu đề sau: Bầu trời không mái che, Và đột nhiên gió thổi, Hôm sau, Con thiên nga bay đi, Thời tái chế, Tiểu luận, Trả lời phỏng vấn. Cuốn sách tập hợp những bài thơ của tôi được dịch sang tiếng Nga, đã được xuất bản trong 2 cuốn sách: “Два крыла” ("Đôi cánh". Nhà xuất bản “Нонпарелъ”, Мax-cơ-va, 2016) và «Время утиля» ("Thời tái chế". Nhà xuất bản Центр духовного возрождения
Черноземного края, Vô-rô-nhét, 2020. Ngoài ra, cuốn
sách "Bay đi lúc bình minh" in chùm
thơ tôi mới viết về Uzbekistan và Belarus. Bên
cạnh
phần
thơ, sách còn
in
một
số
bài tiểu
luận của các nhà phê
bình, nhà
thơ Nga viết
về thơ của
tôi. Phần
cuối sách là 3 cuộc trò
chuyện giữ tôi và nhà
văn Alexander
Karlyukevich
- Nguyên Bộ trưởng
Bộ
Thông tin Belarus về tình hình văn học và
xuất bản của
hai nước.
12. Bài thơ nào của Ông khắc họa giống nhất về bản thân nhà thơ?
- MVP:
Lúc này
tôi tạm thời chọn bài
thơ "Thuốc đắng"
cho
câu hỏi của bà,
lúc khác
có thể sẽ là
bài thơ
khác. Đây
là bài thơ
tôi viết cho con gái
Ngọc
Trâm của tôi
lúc ấy mới
3 tuổi vào năm 1990. Tôi
hiển
hiện
trong
bài thơ
là người cha thô
ráp bên
ngoài nhưng
sâu lắng và
có phần mềm yếu ở bên
trong. Câu chuyện nói với con nhưng
gợi
mở
cho
bạn đọc những liên
tưởng về
đời
sống
thế
nhân, thiên
nhiên, vũ
trụ...
- Cảm ơn Mai Văn Phấn!
TIỂU
SỬ VALENTINA NOVKOVICH
Valentina
Novkovich là nhà thơ, nhà văn, dịch giả văn học, nhà báo của Cộng hòa Serbia.
Chị tốt nghiệp Khoa Ngôn ngữ và Văn học Nga (ngôn ngữ thứ hai là tiếng Anh). Đã
công bố thơ và văn xuôi trên nhiều tạp chí ở Serbia, như Književne novine,
Trag, Književni pregled, Brankovina, Buktinja, Stremljenja, Savremenik, Istok,
Balkanske vertikale; và trên các tạp chí điện tử Ekerman, Hyperboreja, Zvezdani
kolod ở Nga, Uzbekistan, Kyrgyzstan, Ba Lan, Romania, Macedonia, Kazakhstan. Valentina
đã xuất bản ba tập thơ, gồm "Безвременно" (tạm địch: Vượt thời gian -
Draslar, 2014), "Капель на засуху" (tạm dịch: Giọt nước vì hạn hán -
Parthenon, 2018), "Отгадки нежности" (tạm dịch: Lời giải của sự dịu
dàng - Liberland, 2021), một tập truyện ngắn "Два
часа од реаль ности "
(tạm dịch: Hai giờ thực tại - APS, 2020). Tuyển tập thơ của Valentina
Novkovich, do nhà thơ và dịch giả Leo Butnara biên soạn và dịch sang tiếng
Romania, được Hiệp hội Nhà văn Moldova đề cử cho giải Nobel. Các bài thơ của
chị đã được dịch sang tiếng Nga, Anh, Macedonian, Romania, Uzbek, Azerbaijan,
Bengali và tiếng Hàn. Chị từng đoạt nhiều giải thưởng thơ và văn xuôi. Valentina
Novkovic đã dịch nhiều tác phẩm của các nhà thơ Nga sang tiếng Serbia và phần
lớn các nhà thơ Serbia sang tiếng Nga. Chị đồng thời là phóng viên của báo
Focus News, được phỏng vấn bởi nhiều nhà sáng tạo từ Nga và Liên Xô cũ. Chị đã
nhận được nhiều giải thưởng cho các bản dịch văn học, trong đó có giải thưởng
của Hiệp hội Dịch giả Montenegro cho tập văn xuôi được dịch hay nhất năm 2019 "Книга
рассказов для молодежи" (tạm dịch: Sách truyện dành cho giới trẻ) của tác
giả xuất sắc đến từ Uzbekistan. Ngoài ra, chị còn phụ trách chương trình Thư
viện thường ngày "Milutin Boyich", Trò chuyện với một nhà thơ của Đài
truyền hình Serbia. Chị là thành viên của Hiệp hội tác giả Serbia, Hiệp hội Văn
học Serbia và thành viên của Viện Văn học Thiếu nhi. Hiện chị sống cùng gia
đình ở Belgrade (Serbia).
СОЗДАТЬ ОТДЕЛЬНЫЙ МИР С ЭСТЕТИЧЕСКИМ ИДЕАЛОМ ТВОРЦА
(Беседовала Валентина
Новкович)
1. „Две
вещи оправдывают существование человека на земле: любовь и творчество, написал
И. А. Бродский, Аристотел полагал что
целью всех человеческих поступков является счастье (eudaimonia), которое
состоит в осуществлении сущности человека. В чем, на Ваш взгляд, смысл жизни?
- Май
Ван Фан (МВФ): И. А. Бродский и Аристотел дали довольно
полный обзор смысла жизни человека. Конечно, каждый из нас имеет собственное
восприятие этого смысла и также выбирает для себя подходящий путь. Я родился в
христианской семье и с юных лет воспитывался в духе милосердия и
самоотверженности в любви Христовой. Поэтому направление моей духовной жизни -
стремление к свету Бога, прочь от грехов мира. Когда я встретил девушку,
которую люблю, и теперь стала моей женой, мои религиозные чувства изменились.
Моя жена буддистка, поэтому я глубоко изучил буддийскую философию. Будда, как и
Иисус Христос, наставлял людей быть хорошими, проявлять дух милосердия,
альтруизма и всеобщей любви, но он показал людям, что Нирвана - это не странное
место, которое существует прямо в каждую минуту нашей жизни. Я гармонично
соединил дух этих двух религий, который проникает в каждый момент существования
и наслаждается им. Это восприятие является основой эстетического смысла всего
моего творческого процесса.
2. Помните
ли первые прочитанные книги, о каких авторах идет речь? В какой степени эти
первые встречи с письменным словом повлияли на Ваше творчество?
- МВФ: Одной из первых книг, который я прочитал и в которую я
влюбился, была «Как закалялась сталь!» русского писателя Н.А. Островского. Я
вырос во время войны, северную часть Вьетнама днем и ночью бомбардировали
американские самолеты. В то время нашей непростой жизни требовалась книга типа
«Как закалялась сталь!» и типичный
персонаж, любящий свои идеалы, как Павел Корчагин. Искусство книги не повлияло
на мое дальнейшее творчество, но любовь и вера в идеалы писателя Н.А. Островского
всегда меня пoбуждaeт. Для меня книга прошла больше
полувека. Идеалы, которым поклонялся Павел Корчагин, были сломаны в России и
других бывших социалистических странах. Молодое поколение Вьетнама больше не
увлекается и не читает эту книгу. Но персонаж Павел Корчагин задал мне
множество противоречивых вопросов о моей жизни и мировоззрении, об идеалах и
эстетических моделях и т.д. В моем настроении проявилось много уровней
привязанности к персонажу, что и привело к «революции». Творцу нужны
«революции» для достижения новых целей.
3. Какие русские поэты оказали на Вас наибольшее
влияние, почему?
- МВФ: Русская поэзия пришла во Вьетнам довольно
поздно, возможно, с 1947 года, когда стихотворение К. Симонова «Жди меня, и я
вернусь» было переведено с французского варианта на вьетнамский язык поэтом То
Хыу. Раньше во Вьетнаме китайская поэзия находилась под влиянием на протяжении всего
средневекового и раннего нового периода, а французская поэзия - с конца 19-го
до начала 20-го века. С середины 20-го века, возможно, Вьетнам и Россия имели
одну и ту же идеологию, и в то же время многие вьетнамские интеллектуалы
обучались в Советском Союзе, поэтому русская поэзия получила широкое
распространение во Вьетнаме. Изучая произведения поэтов «Пушкинской эпохи»,
«Постпушкинской эпохи» и современной русской поэзии, я обнаружил, что русская
поэзия очень богата и разнообразна по направлениям и стилям. Но есть одно
общее: что бы ни писали русские поэты в любом
поэтическом стиле, читатели все равно легко узнают открытую, теплую и добрую
красоту русской души, излучающую прекрасный свет с глубокими и мускулистыми
характеристиками русской культуры.
4. „Цель
искусства заключается в том, чтобы подготовить человека к смерти, вспахать и
взрыхлить его душу, сделать ее способной обратиться к добру“. (Андрей
Тарковский „Запечатленное время“), как Вы думаете, в чём заключаетса цель
искусства, поэзии, литературы вообще?
- МВФ: Для меня цель искусства, поэзии и литературы в целом -
создать отдельный мир с эстетическим идеалом творца. Этот мир завораживает,
манит людей к совершенной красоте, честности, справедливости и безусловной
филантропии.
5. Какие способности или знания необходимы для
того, чтобы кто-то стал настоящим творцом?
- МВФ: Настоящий творец должен быть избран Богом. Согласно
христианству, этот человек должен быть «призванием» Бога. Только чья-то
страсть, любовь к искусству могут помочь ему стать художником-любителем. Однако
люди с «призванием» должны уметь накапливать знания, иметь богатый опыт, уметь
красиво жить, чтобы сохранить свои эмоции, тогда они смогут пойти далеко и
стать великим художником.
6. Говард Филлипс Лавкрафт считал что „несчастен
тот, кому воспоминания о детстве приносят только страх и грусть.“ Каким было
Ваше детство, насколько важно не забыть внутреннего ребенка который живет в
каждом человеке в течение нашей жизни?
- МВФ: Я родился в
небольшой прибрежной деревне в дельте Красной реки на севере Вьетнама. Мой дом
находится в небольшой религиозной деревушке, церковный колокол звонит утром и
днем. Эхом звучание христианскмх гимнов наполняло мое детство тогда и находит
отклик до сих пор. Я вырос во время войны, будучи свидетелем бомбардировок
американских самолетов над северной частью Вьетнама. После моментов ужаса и
страха при просмотре глубоких воронок от бомб, разрушающих дома, дороги, мосты,
погибших и раненых, прохлада реки и тепло Родины наполнило мое сердце, мою
детскую душу в то время. Я до сих пор помню дни, когда мои маленькие друзья
плавали на деревенской реке, протекающей через деревню. Всегда помню, что
каждый раз, когда мы ныряли на дно реки и поднимались на поверхность, золотое
солнце словно окрасило нашу кожу блестящей краской. Потом я ушел оттуда ... Я
все больше и больше уходил из своего невинного и мазаного детства. И я знаю,
что я иду в направлении мудрости, которая также является синонимом твердости и
старения возраста. Но стихи разбудили и вернули меня в прекрасное детство.
Пожилой мужчина, возвращающийся в прошлое, чтобы стать ребенком, -
действительно нелегкое путешествие. Но я цеплялся за каждый свой стих, чтобы
вернуться в детство. И чем больше я хожу, тем моложе чувствую, творческие
эмоции несутся без конца ... Художник видит перспективу ребенка, он увидит, как
знакомый мир вокруг него становится новым, интересным. Поэт может написать о
цветке, о животном множеством произведений. Потому что с каждой работой он выглядит
по-новому, удивлен, даже шокирован, как будто впервые увидел этот цветок или
животное. И этот художник открыл это в источнике эмоций, столь же свежих, ярких
и разнообразных, как сама жизнь.
7. Говорят, что единственно возможный путь - это
тот, который ведет к нашему духовному миру, легко ли найти его в современном
мире, как Вы его находите, в чем?
- МВФ:
Создание духовного мира - одна из важных техник в моей поэтике. Мне было
несложно создать этот мир, потому что он как будто существовал в моем сознании.
Как было сказано в предыдущем вопросе, на меня повлияли две великие религии:
Христианство и Буддизм. Есть еще одна религия, которая глубоко укоренилась в
моей голове с детства, это анимизм. Эти три религии - три столпа моего
духовного мира. Анимизм - первое, универсальное мировоззрение человечества,
помогающее людям общаться друг с другом и гармонировать со Вселенной. Эта
религия предполагает, что люди и вещи различны с точки зрения сущностей, но у
всех есть душа. Анимизм появился на заре человечества, но затем его заставили
исчезнуть другие религии во многих странах. В частности, во Вьетнаме, чисто
сельскохозяйственной стране, анимизм все еще существует и в сочетании с местной
религией, то есть Дао Мау (Поклонение Богине-Матери), создает духовную культуру,
богатую вьетнамским колоритом. Я объединил эти три религии, чтобы создать слои
пространства, которые одновременно сложены и инклюзивны, чтобы сформировать
мультисистемную вселенную. В этом духе я возвращаю свою поэзию к духу
«изначальной гармонии», стирая границы между мной и не-мной, между мной и
миром, чтобы создать тенденцию чистой вьетнамской современной поэзии.
8. Одни из
самых известных поэтов вашей страны: Чан Нхан Тонг, Нгуен Трай, Хо Суан Хыонг,
Цао Ба Куат, Чыонг Хан Сьеу, Чу Ман Тринх, Фан Хуй Чу, Нгуен Хуен и многие
другие. Нгуен Зу считаетс великим
вьетнамским поэтом, роль которого во вьетнамской литературе сравнивают с
ролью Александра Сергеевича Пушкина в русской литературе. Кого бы Вы выделили
среди множества вьетнамских поэтов, почему? Каковы тенденции современной
вьетнамской поэзии? Есть ли интерес молодежи к поэзии, существуют ли
поэтические вечера, на которых авторы читают свои стихи?
- МВФ: Спасибо за упоминание
Нгуен Зу, которого называют великим поэтом Вьетнама, признанным ЮНЕСКО мировой
культурной знаменитостью с 2013 года. Лично я выбираю Хо Суан Хыонг моим
любимым вьетнамским поэтом до сих пор. Ее мысль и поэтика создали иную и
сложную эстетическую модель в ее время и сейчас. Поэзия Хо Суан Хыонг отвечает
эстетическим привычкам читателей и действует как сопротивление, побуждая их
учиться и продолжать изучать. Ее поэзия, появившаяся более двух веков назад,
всегда напрямую влияла на течение вьетнамской поэзии, вызывая появление новой
поэтики и новых тенденций.
Современная вьетнамская поэзия
имеет разнообразные направления. Помимо устойчивых традиционных тенденций, есть
современные тенденции, которые имеют тенденцию быть спонтанными и даже
импортированными с Запада. Молодые люди, вероятно, меньше интересуются поэзией,
чем предыдущие поколения. Но в каждом населенном пункте до сих пор есть клубы
поэзии. Также они регулярно устраивают презентации книг, читают друг другу
стихи в узком кругу.
9. Вы
выиграли множество значительных литературных наград во Вьетнаме и во многих
странах мира. Опубликовали 16 сборников
стихов и одну книгу критики на родном
языке. Что нужно для сохранения
вдохновения, бывает ли время, когда
просто наблюдаете за окружающим миром и думаете о том, чтобы потом
перенести на бумагу?
- MВФ:
Спасибо за Вашу заботу! Опыт сочинения показывает мне, что вдохновение не
должно приходить, а нужно искать его. Так где же вдохновение? Да, это в
планировании творца. Я использую слово «планирование», как если бы это была
подготовительная работа для строительства города или, по крайней мере, виллы.
Но на самом деле это почти то же самое. Если вы прочтете все 16 моих сборников
стихов, вы легко реализуете идею поэтапного «планирования» большого проекта.
Это давление работы, которое дает мне сильное вдохновение, чтобы иметь возможность
непрерывно творить. Обычно я не пассивен по отношению к окружающему миру. Это
тоже появилось только для дополнения уже запланированных мною идей.
10. Кроме того что поэт и критик, Вы и
переводчик. „Не слова нужно переводить, а силу и дух“, считал И. А. Бунин, а
Гоголь что „переводчик должен быть как стекло, такое прозрачное, что его не
видно“. Что для вас перевод, насколько глубоко необходимо вникать в суть
написанного, чтобы иметь возможность сделать верный перевод?
- MВФ:
Да, это правда, что переводчик должен признать «силу и дух» оригинала, как
сказал И.А. Бунин. Мы, жители Востока, часто говорим, что каждое стихотворение
имеет свой собственный дух, или, другими словами, это особый свет литературного
текста. Переводчик должен распознать этот «дух» и «свет» в стихотворении,
поэтому он должен выполнить переводческую работу. Следующая важная задача -
выяснить специфический язык и поэтический стиль каждого автора. Если поставить
рядом друг с другом много стихотворений многих авторов, а читатели по-прежнему
думают об одном поэте, это провал переводчика.
11. Ваша книга
"Улетел на рассвете" недавно вышла на русском языке в издательстве
"Четыре". Не могли бы Вы рассказать нам немного подробнее о
содержании книги?
-
МВФ: Содержание
книги «Улетел на рассвете» состоит из 7 частей, которые озаглавлены: Небосвод
без, Вдруг ветер дует, Следующий день, Лебедь улетел, Время утиля, Сочинения,
Интервью. Книга представляет собой сборник моих стихотворений, переведенных на
русский язык, изданных в 2-х книгах: «Два крыла» (Издательство «Нонпарелъ»,
Москва, 2016) и «Время утиля» (Издательство Центр духовного возрождения
Черноземного края, Воронеж, 2020). Кроме того, книга «Улетел на рассвете»
содержит ряд недавно написанных мной стихов об Узбекистане и Беларуси. Помимо
поэтической части, в книге также печатается ряд сочинений русских поэтов и
критиков о моих стихах. В конце книги - три разговора между мной и писателем
Александром Карлюкевичем - бывшим Министром информации Беларуси о
литературно-издательской ситуации в двух странах.
12. Какой из Ваших
стихов лучше всего описывает Вас?
- МВФ: В данный момент я временно выбираю
стихотворение «Горькое лекарство» для вашего вопроса, в другой раз это может
быть другое стихотворение. Это стихотворение, которое я написал для своей
дочери Нгок Чам, которой в 1990 году было 3 года. Я фигурирую в стихотворении
как отец, грубоватый снаружи, но глубокий и мягкий внутри. История
разговаривает с ребёнком, но открывает читателям мысли о жизни человека,
природе, Вселенной ...
- Спасибо, глубокоуважаемый господин Май
Ван Фан!
ВАЛЕНТИНА
НОВКОВИЧ
Валентина Новкович,
окончила Филологический факультет: русской язык и литература
(второй язык - английский). Поэт,
прозаик, литературный переводчик, журналист. Она опубликовала стихи и прозу во
многих журналах в Сербии: Književne novine, Trag, Književni pregled, Brankovina, Buktinja, Stremljenja, Savremenik, Istok, Balkanske vertikale, в
электронных журналах Ekerman, Hyperboreja, Zvezdani kolodvor, а также
во многих литературных журналах в России, Узбекистане, Киргизии, Польше,
Румынии, Македонии, Казахстане. Одна из самых важных антологий - это антология,
составленная и переведенная на румынский язык Лео Бутнарой, поэтом, прозаиком,
публицистом, журналистом и переводчиком, номинированным Ассоциацией писателей
Молдовы на получение Нобелевской премии. В упомянутой антологии, помимо Марины
Цветаевой, Маяковского, Рильке и других всемирно известных поэтов, представлены
два сербских поэта: Зоран Пешич Сигма и Валентина Новкович. Ее стихи переведены
на русский, английский, македонский, румынский, узбекский, азербайджанский,
корейский и бенгальский языки. Лауреат множества премий в области поэзии и
прозы. Она опубликовала три книги стихов Безвременно
(Драслар, 2014), Капель на засуху (Парфенон, 2018) и Отгадки
нежности (Либерланд, 2021), а также книгу рассказов Два
часа од реаль ности (АПС, 2020). Редактор издательства Liberland, где редактирует
работы художников из Сербии и ее окрестностей, а также переводит произведения
авторов из русскоязычных регионов. Журналистка портала Focus News,
собеседниками которого были многие создатели из России и бывшего Советского
Союза. Она получила большое количество наград за художественные переводы, а как
один из переводчиков получила награду Ассоциации переводчиков Черногории за
лучшую переведенную книгу прозы в 2019 году выдающимся автором из Узбекистана
(«Книга рассказов для молодежи»). Руководитель регулярной программы библиотеки
«Милутин Бойич», «Разговор с поэтом». Член Ассоциации писателей Сербии,
Сербской литературной ассоциации и член Института детской литературы. Живет в
Белграде (Сербия).
Перевод с вьетнамского на
русский : Динь Тхи Нгок Хиеу