Thơ Vyacheslav Kupriyanov (LB Nga). Mai Văn Phấn & Đinh Xuân Dũng dịch từ tiếng Nga
Vyacheslav Kupriyanov (LB Nga)
Mai Văn Phấn & Đinh Xuân Dũng dịch từ tiếng Nga
Nhà thơ Vyacheslav Kupriyanov
Vyacheslav Kupriyanov là nhà văn, nhà thơ và dịch giả
người Nga. Hội viên Hội nhà văn Liên bang Nga. Ông từng đoạt giải văn học Bunin
năm 2010. Những bài thơ của Kupriyanov, đặc biệt là thơ tự do (ông được coi là
một trong những người sáng lập thể thơ tự do ở Nga cùng với Vladimir Burich,
Arvo Mets và Gennady Alekseev) đã được dịch ra hơn bốn mươi thứ tiếng. Các tập
thơ của ông được dịch sang tiếng Đức, đã được các nhà phê bình Đức đánh giá cao.
Tháng 2/1997, tập thơ "Лупа железного времени" (tạm dịch: Kính lúp thời gian sắt) của ông đã
đứng vị trí thứ nhất trong danh sách những cuốn sách hay nhất của Đài phát
thanh Tây-Nam Đức. Tháng 11/2003 tuyển tập thơ "Телескоп
времени" (tạm dịch: Kính viễn vọng thời gian) ở vị trí thứ nhất (do 35
nhà phê bình hàng đầu nói tiếng Đức bình chọn).
KHÔNG ĐỀ
Sinh ra lúc ấy tôi đã không còn
Hoa nở khi rễ quấn quanh tôi
Chiêm ngưỡng ánh sáng khi tôi quen bóng tối
Khám phá mọi điều mà tôi không còn thấy
Những cơn gió lang thang bập bùng biển trời
Mùi của mưa từ những đám mây rơi hoài bỡ ngỡ
Sự gian trá của con người, sự quan tâm, tình yêu của họ
Thật tiếc hoa không nghe thấy tôi nói hãy cẩn thận hơn
Hoa sẽ không thấy tôi nhìn bóng của hoa nằm xuống
Hoa sẽ gọi đó là một khoảng thời gian khác
Và sẽ không biết rằng tôi đang yêu hoa nhiều hơn
Hơn tất cả những người yêu hoa trên thế gian.
1
Và anh ấy đã yêu đôi môi cô,
Nhưng nó đã nở ra giống chiếc bánh mỳ,
và anh thậm chí đã thôi nhìn vào đồ ăn.
Đôi má anh ấy hóp
nhưng vẫn nhớ hương vị đôi môi,
mắt anh ấy trũng sâu,
nhưng vẫn thấy cô ngay trong độ sâu ấy,
lưỡi của anh ấy khô
và không thể hét lên với cô điều đó,
Khi cô ấy
không nhận ra
anh.
2
Từ nụ hôn của cô,
trước khi chết,
anh đã cố gắng sống sót trong thời gian dài,
đặt lên đôi môi tuyết, và cây ngải cứu
chạm vào vỏ mốc của cây bạch dương,
lang thang trong đêm tối, kiếm tìm hồ nước,
được truyền từ rễ của những ngôi sao băng,
quấn mình trong sương mù,
được chữa trị trên con đường xa,
một giấc mơ mà cô ấy cũng giống như bao người khác, -
anh được chăm sóc từ lâu bởi những bàn tay khác,
những đôi môi khác nói chuyện với anh,
được mặc định là tiếng sóng xô bờ, tiếng bát đũa leng keng,
và anh đã cố gắng sống sót trong thời gian rất dài,
tuy nhiên, sau khoảng 40 năm anh ấy chết
mà không kịp để cảm nhận trước cái chết
hoặc bây giờ cuối cùng họ sẽ ở bên nhau,
hoặc chỉ bây giờ
họ chia tay mãi mãi.
3
Là một thành viên của xã hội tự do,
anh ấy đột nhiên ngừng coi trọng mọi người,
đã đi vào bản thân,
nghĩa là đi vào phần riêng tư nhất,
mà không thông báo.
Tất cả sự cô đơn
đã đi ngang qua
bằng đôi cánh của quỷ,
bằng những lá thư đã cũ,
bằng những chiều mưa.
Chúng tôi thường xuyên làm công việc của mình,
chịu trách nhiệm
và nhận được lợi ích,
anh ấy, nhất định, bị đồng loạt chỉ trích,
nhưng anh ấy, thật tiếc
đã không có bất cứ liên hệ nào với các vì sao
và nhanh chóng thuộc về
những chiếc lá rụng, đất sét,
cỏ ban sáng
của mùa hè
đang tới.
4
Hãy viết cho chúng tôi một bức thư bất kỳ
bởi vì cạnh đó,
trên đó chúng ta vẫn đi bộ,
nói cho tôi biết họ đã tiếp nhận bạn,
những người không hề biết bạn,
nhưng về họ chúng ta vẫn nhớ
có một cảm giác kỳ lạ với họ
chúng ta đang chờ đợi cuộc gặp gỡ tất nhiên;
hãy mô tả rằng đã chạm tay vào những ngôi sao,
chúng ta chỉ có thể chạm chúng bằng mắt,
hãy nói cho biết, hoa của chúng ta có xứng đáng không
gốc rễ đó, trong đó họ đã ẩn nấp,
hãy nói, kết thúc,
sống có hương vị không
và mùi vị của nước tĩnh lặng
và trọng lượng
những lời nói
của chúng tôi.
CÙNG NHAU
Gửi vợ tôi Natasha
Rumarchuk
Cùng một thời gian
đã bao quanh chúng ta
dường như trong quá khứ
không có điều gì đưa chúng ta đến gần nhau
và bỗng nhiên
chúng ta được sinh ra
cùng nhau
Bản chất vấn đề không chỉ là
chúng ta xuất phát
từ những ban đầu cùng nhau
nhưng ra đi
vào những khoảnh khắc khác biệt
Đơn giản là trước em
tôi không tồn tại
dành cho em
và trước tôi
em không tồi tại
dành cho tôi
Bây giờ tất cả thời gian của chúng ta
bọn trẻ
cùng với nhau
Khi chúng ta lớn lên
chúng ta đi theo nhau
chúng ta không bao giờ già đi cả.
MUỐI CỦA HẠNH PHÚC
Cùng với bạn
chúng tôi đã ăn
một pút muối*
để đổ lên nhau
những giọt nước mắt mặn
riêng biệt.
* đơn vị trọng lượng Nga
BÀI
HÁT CỦA ODYSSEY
Khi tàu của tôi cập bến,
Một
bài hát theo tôi lên bờ,
Bài
hát trước kia chỉ lắng nghe tiếng biển,
Nơi
lời ca át cả tiếng gọi của nàng tiên cá.
Trong
đó chứa đựng những nguyên âm ẩm ướt,
Những
nguyên âm cất lên trong bản dịch vô vị
Từ
ngôn ngữ phiêu bạt đến ngôn ngữ bến bờ.
Tôi
yêu em bằng giọng khàn của chim hải âu,
Bằng
tiếng kêu đại bàng, bay đến mùi gan của thần Prometheus,
Bằng
sự im lặng ngàn lần của những con rùa biển,
Bằng
tiếng kêu của cá nhà táng, muốn trở thành tiếng gầm thét
Bằng
vở kịch câm được biểu diễn bằng xúc tu bạch tuộc,
Từ
đó tất cả rong tảo biển đã đứng dựng lên.
Tôi
yêu em bằng tất cả cơ thể của tôi, đã rời khỏi biển,
Bằng
các con sông, bằng các nhánh của Amazon và Mississippi,
Bằng
tất cả những hoang mạc, tỏ vẻ mình là biển.
Em
có nghe thấy cát đổ đầy trong cổ họng khô khốc của tôi.
Tôi
yêu em bằng cả trái tim, lá phổi và đôi mắt,
Tôi
yêu em bằng cả vỏ trái đất và bầu trời đầy sao,
Bằng
cả thác nước đổ và bằng cả phép chia động từ,
Tôi
yêu em bằng cả những cuộc xâm lược Châu Âu của người Hung nô,
Bằng
cuộc chiến tranh trăm năm và ách thống trị của người Tarta-Mông cổ,
Bằng
cuộc khởi nghĩa của Spartacus và cuộc Đại di cư của các dân tộc,
Bằng
Cột trụ Alexandria và Tháp nghiêng Pisa,
Bằng
khát vọng của dòng hải lưu Gulf Stream để sưởi ấm Bắc Cực.
Tôi
yêu em bằng chữ cái của định luật hấp dẫn
Và
bằng bản án của tội tử hình,
Tội
tử hình khi rơi vĩnh viễn
Vào
tam giác quỷ Bermuda không đáy của em.
HỒ TRONG NÚI
Lỗi
kiến tạo
Nhiều
kim tự tháp Ai Cập đã bị phá vỡ từ đây.
Nhưng
mọi thứ đã chứa đầy nước tinh khiết nhất
Bầu
trời sẽ không cảm thấy mệt mỏi khi phản chiếu
Có
thể trong hi vọng được rửa sạch từ các vì sao
Có
lẽ đây là nơi chúng bắt được các vì sao
Không
chỉ bắt người phụ nữ đang tắm
Mặc
dù cô ấy có thể khá lạnh
Có
thể cô ấy hét lên vì mát mẻ
Có
thể cô ấy sợ hãi bởi độ sâu
Cũng
như sợ hãi những gì đang hiện hữu
Trong
hố sâu nơi trí óc của tôi
Nơi
đó nước đã chảy bằng từng ấy
Và
cô ấy đã ở đó một mình giữa bao điều
Bị
tôi lãng quên trong vô vọng
Mặc
dù chỉ vì cô ấy
Trong
nước bầu trời phản quang.
ÁM ẢNH
Người
yêu ơi
đừng sợ
tôi không bị treo cổ
đơn giản
đây là áo choàng của tôi
bị mắc vào cành cây đã gãy
nơi chúng ta đã ngồi
Người
yêu ơi
đừng dừng lại
Tôi không bị mất đầu
đơn giản
đây là cái mũ của tôi
theo đuổi em
trong gió lạnh
Người
yêu ơi
đừng lo lắng
tôi sẽ không chết đuối
đơn giản
tôi đã làm gì
khi không có áo choàng và mũ
chỉ từ mặt nước và cây cầu.
ÁC MỘNG NGUYÊN TỬ
Nguyên
tử giận giữ ngủ ở rìa thế giới thu nhỏ
Nó
được ru ngủ bởi dấu + và dấu -
Nó
đang mơ
Sự
trốn chạy hoảng loạn của các electron
Cũng
giống như sự chảy máu chất xám
Hướng
đến những đồng tiền dễ dàng
Nó
sợ
Như
thể nó mất nguyên tử khối của mình
Như
thể nó bị thương
Trong
cuộc thi đua với lực đẩy của hạt nhân
Nó
đang mơ
Rằng
nó được bịt kín bằng nhựa hổ phách vũ trụ
Giống
như con ong đã không còn cho mật
Nó
đang mơ ác mộng cuộc nổi dậy của các khối lượng kích động
Chống
lại mọi thứ
Không
tuân theo quán tính của những khối lượng lạc hậu
Nó
đang mơ một quả bom nguyên tử nguyên chất sợ hãi
Thả
xuống một nguyên tử hydro cô đơn
Vào
bảng tuần hoàn Mendeleev,
CHIẾN BINH LA MÃ ĐÃ GIẾT CHẾT ACSIMET
Chiến binh La mã đã giết chết Acsimet
Rất ít ai đó ở đấy dám vẽ một vòng tròn
Trên mảnh đất đáng lẽ phải thuộc về họ
Không nên bị giới hạn trong một vòng tròn như thế
Chiến binh La Mã cầm gươm đi giết Acsimet
Chiến binh Đức với ngọn lửa Hy Lạp
Đi đến giết chết Acsimet
Như thể anh ấy lay động trái đất bằng một đòn bẩy
Rất ít ai đó và bằng thứ gì đó
Với Patriot và tomahawk
Đi đến giết chết Acsimet
Như thể anh ấy thay thế nước của đại dương
Rốt cuộc, nó không hề bị ảnh hưởng theo bất kỳ cách
nào
Theo vòng xoáy lịch sử của Acsimet
Thế nhưng đất đã được phân chia một cách chính xác
Trên các vòng tròn và hình cầu của sự ảnh hưởng
Nhưng vụ giết người này đã không tác động đến lịch sử
Có rất ít những vụ giết người khác
Cũng không làm ảnh hưởng đến lịch sử
Mặc dù trong lịch sử đó
Và những gì chính ta có bây giờ
Phải chăng đó là lịch sử
Mặc dù nó phát triển theo hình xoắn ốc.
***
Điều
nhỏ bé đã thức dậy
Từ
chiếc hộp của người ăn xin.
Một
số người qua đường chạy đến giúp đỡ
Tìm
kiếm những điều bé nhỏ.
Một
số người đặt thứ gì vào đó
Lấy
ra từ túi của mình.
Một
số người đã thêm gì đó
Cũng
lấy ta từ các túi của mình.
Một
số người giản đơn
Vội
vã đi qua.
Bởi
vì đối với họ đó là tất cả
Những
điều bé mọn.
Вячеслав
Куприянов
Вячеслав Куприянов : Русский
писатель, поэт и переводчик. Член Союза писателей России. Лауреат Бунинской
премии (2010). Стихи Куприянова, особенно свободные стихи (верлибр, одним из
родоначальников которого он считается наряду с Владимиром Буричем, Арво Метсом
и Геннадием Алексеевым), переведены более чем на сорок языков мира. Менее
популярна его проза – из-за её усложнённости и ориентации на столкновение
и интерференцию различных традиций; она более известна в переводах на немецкий
язык. Его стихотворные сборники в переводе на немецкий язык получали высокую
оценку немецких критиков: в феврале 1997 года его «Лупа железного времени» была
на первом месте в «Списке лучших книг Юго-Западного радио», а сборник «Телескоп
времени» – на первом месте в ноябре 2003 года («Список…» определяют
тридцать пять ведущих немецкоязычных критиков).
***
Родись когда меня уже не будет
Расти цвети когда меня обовьют корни
Любуйся светом когда тьма ко мне
привыкнет
Открой для себя все что я уже не
увижу
Порывы ветра мерцание моря и
неба
Запах дождя уходящего из облаков
в мою землю
Коварство людей их любовь и
заботу
Жаль не услышишь я говорил будь
осторожней
Не увидишь как я глядел на
паденье твоей тени
Ты назовешь своим это другое
время
И не узнаешь что я любил и люблю
тебя больше
Чем все кто тебя полюбит на
белом свете
1
И он
полюбил ее губы,
но они
раздавались, как хлеб,
и он
перестал даже смотреть на пищу.
Его
щеки ввалились,
но он
все помнил вкус ее губ,
его
глаза запали,
но и в
той глубине они видели только ее,
язык
его высох,
и он
не смог ей крикнуть об этом,
когда
она
его
не
узнала.
2
От ее
единственного поцелуя,
прежде
чем умереть,
он
долго старался выжить,
прикладывал
к губам снег, полынь,
прикасался
к белой коре березы,
ночами
блуждал, искал озера,
настоянные
на корешках упавших звезд,
в
туман закутывался,
лечился
дальней дорогой,
сном,
в котором она была похожа на многих, –
его
долго выхаживали другие руки,
его
заговаривали другие губы,
ему
прописывали шум прибоя, звон посуды,
и он
очень долго старался выжить,
и
все-таки лет через сорок умер,
так и
не успев почувствовать перед смертью,
то ли
теперь наконец они будут вместе,
то ли
только теперь
они навсегда
расстались.
3
Являясь
членом свободных сообществ,
он
вдруг перестал со всеми считаться,
ушел в
себя,
т. е.
в ту часть себя,
которая
не подлежит огласке.
Все
одиночества
прошелестели
мимо
крылами
демона,
старыми
письмами,
дождливыми
вечерами.
Мы,
регулярно делающие свое дело,
сознающие
ответственность
и
приносящие пользу,
его,
несомненно, единодушно бы осудили,
но он,
к сожалению,
уже не
имеет никакого отношения к звездам
и
принадлежит скорее
опавшим
листьям, глине,
яркой
траве
грядущего
лета.
4
Напиши нам хоть одно послание
из-за
той кромки,
по
которой мы еще ходим,
расскажи,
как приняли тебя те,
которые
о тебе ничего не знали,
но о
которых мы еще помним
и со
странным чувством тоже с ними
ждем
неминуемой встречи;
опиши,
каковы на ощупь звезды,
которые
мы трогаем только глазами,
поведай,
достойны ли наши цветы
тех
корней, в которых они скрывались,
сообщи,
наконец,
есть
ли вкус у живой
и
запах у мертвой воды
и вес
у
сказанных нами
слов
(Можно перевести только второе!)
ДРУГ С
ДРУГОМ
Моей жене Наташе Румарчук
Одно и то же время
окружало
нас
казалось
что в прошлом
нас
ничто не сближало
и
вдруг оказалось
что мы
родились
друг
от друга
Суть не просто в том
что мы
происходили
из
общего начала
но
уходили
в
разные дали
Просто до тебя
меня
не было
для
тебя
и до
меня
тебя
не было
во мне
Теперь мы все время
дети
друг
другу
Пока мы растем
друг
вслед за другом
мы
никогда не состаримся
СОЛЬ
СЧАСТЬЯ
Вместе с тобой
съели
мы
пуд
соли
чтобы
лить друг по другу
соленые
слезы
врозь
ПЕСНЬ ОДИССЕЯ
Когда мой корабль причалит к берегу,
Вместе со мной сойдет на берег
песня,
Её прежде слушало только море,
Где она соперничала с зовом
сирен.
В ней будут только влажные
гласные звуки,
Которые так звучат в бледном
переводе
С языка скитаний на язык
причала:
Я люблю тебя охрипшим криком
морских чаек,
Клекотом орлов, летящих на запах
печени Прометея,
Тысячеликим молчаньем морской
черепахи,
Писком кашалота, который хочет
быть ревом,
Пантомимой, исполненной
щупальцами осьминога,
От которой все водоросли встают
дыбом.
Я люблю тебя всем моим телом,
вышедшим из моря,
Всеми его реками, притоками
Амазонки и Миссисипи,
Всеми пустынями, возомнившими
себя морями.
Ты слышишь, как их песок
пересыпается в моем пересохшем
горле.
Я люблю тебя всем сердцем,
легкими и зеницей ока,
Я люблю тебя земной корой и
звездным небом,
Падением водопадов и спряжением
глаголов,
Я люблю тебя нашествием гуннов
на Европу,
Столетней войной и
татаро-монгольским игом,
Восстанием Спартака и Великим
переселением народов,
Александрийским столпом и
Пизанской башней,
Стремлением Гольфстрима согреть
Северный полюс.
Я люблю тебя буквой закона
тяготения
И приговором к смертной казни,
К смертной казни через вечное
падение
В твой бездонный Бермудский
треугольник
ОЗЕРО
В ГОРАХ
Тектонический разлом
Отсюда выломано немало
египетских пирамид
Но все заполнила чистейшая вода
В ней не устает отражаться небо
Возможно в надежде отмыться от
звезд
Возможно здесь оно и вылавливает
звезды
Не хватает только купающейся
женщины
Хотя ей было бы довольно зябко
Возможно она бы вскрикивала от
прохлады
Возможно ей было бы страшно от
глубины
Так же страшно как оказаться
В бездонном провале моей памяти
Куда уже столько воды утекло
И она там одна среди многих
Безнадежно забытая мною
Хотя только ради нее
В той воде все еще отражается
небо
НАВАЖДЕНИЕ
Любимая
не пугайся
я не повесился
просто
это мой плащ
зацепился за
обломанный сук
на котором мы
сидели
Любимая
не
останавливайся
я не потерял
голову
просто
это мою шляпу
гонит за тобой
холодный ветер
Любимая
не волнуйся
я не утону
просто
что мне было
делать
без плаща и
шляпы
только с моста
да в воду
КОШМАР
АТОМА
Атом яростно спит на краю своего микромира
Его укачали плюсы и минусы
Ему снится
Паническое бегство электронов
Так похожее на утечку
мудрых мозгов
В сторону легких денег
Ему страшно
Словно он теряет свой атомный
вес
Словно он терпит поражение
В соревнованиях по толканию
тяжелого ядра
Ему снится
Что он замурован в янтарной
смоле вселенной
Как пчела уже не дающая меда
Снится кошмар восстания
критической массы
Против любой личности
Не согласной с инерцией косных
масс
Снится испуганная чистая атомная
бомба
Сброшенная одиноким атомом
водорода
На побледневшую таблицу
Менделеева
РИМСКИЙ
ВОИН ИДЕТ УБИВАТЬ АРХИМЕДА
Римский воин идет
убивать Архимеда
Мало ли кто там
осмелился чертить круги
На земле которая
должна принадлежать нам
И не должна быть
ограничена кругом
Римский воин с
мечом идет убивать Архимеда
Германский воин с
греческим огнем
Идет убивать
Архимеда
Будто это он
рычагом колышет землю
Мало ли кто и
мало ли с чем
С пэтриотами и
томагавками
Идет убивать
Архимеда
Будто это он
вытесняет воду океанов
Ведь это все
равно никак не повлияло
На ход истории по
спирали Архимеда
Зато земля была правильно
поделена
На круги и сферы
влияния
Но на историю это
убийство не повлияло
Да мало ли других
убийств
Которые никак не
повлияли на историю
Хотя на какую
историю
И то что мы имеем
сейчас
Разве это история
Хотя она и
развивается по спирали
***
Мелочь просыпалась
Из опрокинутой жестянки нищего.
Некоторые прохожие бросились
помогать
Искать раскатившуюся мелочь.
Некоторые незаметно положили
что-то
В свои карманы.
Некоторые добавили что-то
Из своих карманов.
Некоторые просто
Спешили пройти мимо.
Ибо для них все это
Слишком мелко.