Մայ Վան Ֆան - Mai Văn Phấn

Թարգմանված ռուսերենից : Վաղրամյան Արմինե

Перевод с русского на армянский: Арминэ Ваграмян

 

 

Գրող Վաղրամյան Արմինե

Писательница Арминэ Ваграмян

 

 

 

«ԹԱՓՈՆՔԻԺԱՄԱՆԱԿԸ»

 

 

Գլուխ VII. ՄՈԴԵԼ 

 

 

ՄՈԴԵԼ 1

 

1960-ականներին երկրի հյուսիսում վիետնամական շատ ընտանիքներ բաժանորդագրվում էին անվճար չինական պատկերազարդ ամսագրերին:

Ես դեռ հիշում եմ դրանց մեջ եղած նկարները՝ կարմրաթուշ բանվորներով, գյուղացիներով, զինվորներով։ Նրանք միշտ իրենց ձեռքերում պահում էին մանգաղներ, զենքեր և նախագահ Մաոյի մեջբերումների գրքույկները։ Ես, եղբայրներս և քույրերս կտրում էինք այդ պատկերները ամսագրերից և կպցնում տան ներսում գտնվող միջնապատերին: Եղբայրս դրանք անգամ դռներին կպցրեց անցնող տարվա վերջին օրը:

 

Այն ժամանակ ես հաճախ էի ուղեկցում ծնողներիս դաշտում, երբ կոոպերատիվում հնչեցնում էին ազդանշանային զանգը։ Մենք գնում էինք աշխատանքի՝ լոկ բրիգադի մատյանում նշագրում ստանալու համար։ Երբեմն կազմակերպվում էին սոցիալական մրցույթներ՝ հերկման, բրնձի տնկման, գոմաղբի հավաքման, բերքահավաքի մրցույթներ։ Դրանք անցնում էին դրոշներով, թմբուկներով ու պաստառներով։ Մարդիկ ամբոխվում էին, նայում լիուլի ոգևորված, բարձրաձայն ուրախանում։ Այդ ժամանակ կոոպերատիվի նախագահը նմանվում էր մեր ամսագրերի կերպարին։

 

 

 

ՄՈԴԵԼ 2

 

Տեխնիկումում ուսումնառությանս վերջին տարում սխալ պատասխանելով կոլեկտիվիզմի ոգու մասին հարցին, ձախողեցի «Գիտական կոմունիզմ»-ը ։ Ես ինձ հետ բերել էի բազմաթիվ ծածկաթերթիկներ, որպեսզի աչքի անցկացնեմ: Գրեցի հիմնական կետերը ափերիս և ոտքերիս վրա, հուշումներով փոխանակվեցի նրանց հետ, ովքեր նստած էին իմ առջևից և ետևից: Մոտ մեկ տարի անց ես պատահաբար հանդիպեցի այս մասնագիտության ուսուցչին տեղի գարեջրատանը: Ուսուցիչը խոստովանեց, որ ինքն էլ այլևս չի հիշում իր դասախոսությունների բովանդակությունը։ Նա պատմեց, որ յուրաքանչյուր դասախոսությունից առաջ շատ ժամանակ է հատկացրել գրառումների էջերը մտապահելուն։ Իսկ հաջորդ օրը անմիջապես մոռացել է: Երբ նա այլևս չէր կարողացել անգիր մտապահել էջերը, այլ ելք չի ունեցել, քան թոշակի անցնելը։ Այդ օրը մենք այնքան հարբեցինք, որ դուրս գալով ճանապարհ՝ բախվեցինք անկյունում գտնվող սյանը։

 

 

 

ՄՈԴԵԼ 3

 

Կարգն ու հասարակական անվտանգությունը պահպանելու համար մեզ հանձնարարվել էր աչալուրջ հետևել միմյանց։ Իհարկե, ես չգիտեի, թե ով է ինձ հետևում։ Իմ պարտքն էր հետևել հարևանիս: Առավոտյան մոտոցիկլետով նա մեկնում էր աշխատանքի, երեկոյան վերադառնում։ Ես հետևում էի նրան ու մանրամասնորեն նկարագրում նրա ամեն քայլը։ Բայց ինձ կատաղեցնում էր այն, որ նա գիշերը փակվում էր։ Ինչպե՞ս իմանալ, թե նա ինչի մասին է խոսել իր ընտանիքի հետ և ինչեր է արել մթության մեջ: Համայնքային ժողովի ժամանակ ես ինքնակամ ոտքի կանգնեցի և ենթարկեցի ինձ անկեղծ ինքնաքննադատության՝ ընդունելով իմ սխալները, ոգևորության և կամքի ուժի բացակայությունը։ Այս երկարաժամկետ գործողության գաղտնիությունը պահպանելու նպատակով, ես չհրապարակեցի այն օբյեկտի անունը, որին հանձնարարվել էր վերահսկել, և նրա աշխատանքի վայրը. իմ ելույթում ես որոշեցի օգտագործել որոշ ընդհանուր, անորոշ սահմանումներ:

 

 

 

ՄՈԴԵԼ 4

 

Ինձ հրավիրեցին որպես մեր տարածքի կառուցապատման նախագծի խորհրդատու: Մեզ հասանելի միակ նմուշը 6×12 սմ չափսի սև և սպիտակ լուսանկարն էր: Մենք հերթով ուսումնասիրում էինք այն և ուրվագծում ցուցանմուշները: Ես պտտեցի լուսանկարը ուղղահայաց և հորիզոնական, բայց այդպես էլ չկարողացա տեսնել մանրամասները: Հետո մեր խորհրդատվական խորհուրդը բազմիցս նիստեր գումարեց, բայց մենք այդպես էլ հարմար տարբերակ չգտանք։

 

Այսպիսով, բոլորը կամաց-կամաց մոռացան այս նախագծի մասին: Մի քանի տարի անց իմ թաղամասում ոչ ոք չէր հիշում խորհրդատվական խորհրդի մասին:

 

 

 

ՄՈԴԵԼ 5

 

Անցած գիշեր ես տեսա երազ: Ես ջրամբարի ափի ընդարձակ, զով տանն էի։ Օդը թարմ էր, ոչ բորբոսնած։ Խմելու ջուրը և արտադրանքը համապատասխանում էին համաճարակային չափանիշներին: Հարազատներիս հետ մտա այս տուն։ Որքան էլ որ զարմանալի է, տան հետնամասը միացված էր բազմաթիվ նրբանցքերի։ Մեզանից յուրաքանչյուրն ընտրեց կամայական ճանապարհ, և որքան խորանում էինք, այնքան ավելի էր մթնում շրջապատը: Երբեմն մենք բախվում էինք միմյանց, սայթաքելով ինչ-որ մեկի թափած աղբից, որ դուրս էր թափվում նույնիսկ մայթին: Այս մութ ճանապարհի վերջում ես տեսա այն մահճակալը, որտեղից ուղևորվել էի դեպի այս երազը։ Ստացվում է՝ ընդարձակ շենքը վերածվել է տան մանրակերտի, որ կանգնած է փողոցի վերջում։

 

 

 

ՄՈԴԵԼ 6

 

Երազում ՝ հեռավորության վրա, անորոշ փայլ է: Նրանք, ովքեր ցանկանում են մոտենալ դրան, պետք է անցնեն այրվող դարպասով։ Շատերն են փորձում հասնել այնտեղ, բայց ոչ ոք չի կարողանում անցնել: Ես վճռական եմ մտնելու։ Բեկում մտցնելուց առաջ, ես կենտրոնացրի իմ բոլոր մտքերը, կենտրոնացրի իմ կամքը։ Ի վերջո, ինձ հաջողվեց անցնել վառվող դարպասով։ Բայց իմ մարմնական ծածկը այրվեց, մազերս ու մորուքս անհետացան։ Պայծառության հետևում միայն մի ամայություն էր: Այրված մկները, որոնց բախտ էր վիճակվել ողջ մնալ, դուրս վազեցին ինձ ողջունելու։ Այդ ժամանակվանից ես թագավոր եմ դարձել մկների երկրում։

 

 

 

ՄՈԴԵԼ 7

 

Գիտաֆանտաստիկ նախագիծ: Գիտնականներին հաջողվել է միևնույն ծառի վրա պատվաստել բազմաթիվ տարբեր պտուղներ։ Բազմաթիվ մրգեր, որ միմյանցից բաժանված էին բարակ կեղևով, աճում էին մեկ մեծ մրգի մեջ։

Մարդիկ այս հետազոտական կենտրոն են բերել իրենց սիրելի մրգերի բազմաթիվ տեսակներ՝ սկսած նարինջներից, լոնգաններից, լայմայից, ծիրանից, հյուսիսից վամպից, սալորից, մանգոյից, ռամբուտանից, ջեքֆրուտից, գրեյպֆրուտից, թութից, դուրիանից, հարավային «աստղային խնձորներից»: Բայց երբ պտուղը հասունացավ, նրա կեղևը վառ կարմիր գույն ստացավ։ Ոչ ոք չէր մտածում, թե ինչպես փոխել այս կեղևի յուրաքանչյուր կտորը, համապատասխանեցնելով դրա տակ եղած մրգի հետ:

 

 

 

ՄՈԴԵԼ 8

 

Տունը նախագծված է ծառի վրա թռչնի բնի տեսքով։ Պարագծի երկայնքով այն հյուսված է փշալարերով, հագեցած էլեկտրոնային հետևելու համակարգով, ռադարներով, ձայնային դետեկտորներով, շարժման փոխարկիչով… Տեսականորեն այս տունը դրախտ է երկրի վրա, անառիկ, ընդմիշտ առանց թշնամիների։ Ըստ նախնական վարկածի՝ այս հսկա թռչնի բույնը պետք է ամրացվի ծառին: Եվ այսօրվանից մարդիկ ակտիվորեն ծառեր են տնկելու՝ ներշնչանքով սնուցելով նույնիսկ փոքրիկ կանաչ տնկիները:

 

 

 

 

 

 

Май Ван Фан

Перевод Ли А. В.

Редакторы Г. М. Умывакина, А. И. Стрелецкая

 

 

Время утиля

 

 

Глава VII: МОДЕЛИ

 

МОДЕЛЬ 1

 

В шестидесятые годы минувшего столетия многие вьетнамские семьи на севере страны выписывали бесплатные китайские иллюстрированные журналы. 

Я всё ещё помню картинки в них - с румяными рабочими, крестьянами, солдатами. Они всегда держали в руках серпы, оружие и цитатники Председателя Мао. Мы с братьями и сёстрами вырезали эти фигуры из журналов и клеили на перегородки внутри дома. Мой брат ещё обклеил ими дверь в последний день уходящего года.

 

В то время я часто сопровождал родителей в поле, когда в кооперативе звонили в сигнальный колокол. Мы шли на работу ради отметки в бригадном журнале. Иногда устраивались соцсоревнования - соревнования по вспашке земли, соревнования по посадке риса, соревнования по сбору навоза, соревнования по уборке урожая. Они были с флагами, барабанным боем и транспарантами. Люди толпой стояли на берегу, смотрели, и громко, ликовали, преисполненные энтузиазма. Тогда председатель кооператива становился похож на персонажа из наших журналов.

 

 

 

МОДЕЛЬ 2

 

В последний год моей учёбы в техникуме я завалил "Научный коммунизм", неправильно ответив на вопрос о духе коллективизма. Я принёс с собой много шпаргалок, чтобы подглядывать, написал основные тезисы на ладонях и ступнях, обменялся подсказками с теми, кто сидел впереди и позади меня, но всё равно провалился. Спустя год или около того я случайно повстречал преподавателя этой специальности в местной пивной. Учитель признался, что тоже уже не помнит содержания своих лекций. Он рассказал, что перед каждым занятием проводил много времени, заучивая наизусть страницы конспектов. И на следующий день сразу забывал. Когда он стал больше не в состоянии учить конспекты наизусть, учителю ничего не оставалось, как уйти на пенсию. В тот день мы с ним так напились, что, выйдя на дорогу,  врезались в столб на углу.

 

 

 

МОДЕЛЬ 3

 

В целях соблюдения порядка и общественной безопасности нам было поручено следить друг за другом. Конечно, я не знал, кто следил за мной. Моей обязанностью было следить за моим соседом. С утра он уезжал на мотоцикле на работу, возвращаясь к вечеру. Я наблюдал за ним и описывал в мельчайших подробностях каждый его шаг. Но меня бесило, что он запирался на ночь. Как знать, о чем он говорил со своими домашними, и что за дела он вытворял в темноте?  Во время собрания жителей нашего квартала я добровольно поднялся и подверг себя чистосердечной самокритике, признал свои ошибки, недостаток энтузиазма и силы воли. Дабы соблюсти секретность этой долгосрочной операции, я не разглашал имени объекта, за которым мне было поручено следить, и место его работы - в своей речи я решил использовать какие-то общие, расплывчатые определения.

 

 

 

МОДЕЛЬ 4

 

Меня пригласили в качестве консультанта по планированию застройки нашего района. Единственным доступным нам образцом была черно-белая фотография размером 6×12 см. По очереди мы изучали её, а потом делали эскизы макетов. Я поворачивал фото вертикально и горизонтально, но так и не смог разглядеть деталей. Потом наш консультативный совет заседал много раз, но мы так и не нашли подходящего варианта. 
Так все потихоньку и забыли об этом проекте. Несколько лет спустя в моём квартале уже никто не вспоминал консультативный совет.

 

 

 

МОДЕЛЬ 5

 

Прошлой ночью мне приснилось, что я в просторном, прохладном доме, расположенном на берегу водоёма. Воздух свежий, не затхлый. Питьевая вода и продукты соответствуют санитарным нормам. Вместе со своими родственниками я вошёл в этот дом. Как ни странно, задняя часть дома была соединенина со многими переулками. Каждый из нас выбрал произвольный путь, и чем глубже мы заходили, тем темнее становилось вокруг. Иногда мы натыкались друг на друга, спотыкались о чье-то разбросанное барахло, вываливающееся даже на тротуар. В конце этой тёмной дороги я разглядел кровать, из которой отправился в этот сон. Получается, просторное здание обернулось макетом дома, стоящим в конце улицы.

 

 

 

МОДЕЛЬ 6

 

Во сне - смутное сияние вдалеке; те, кто хочет приблизиться к нему, должны пройти через горящие ворота. Множество людей пытаются пробиться туда, но никто не может пройти. Я полон решимости войти. Перед тем, как начать прорыв, я сосредоточил все свои мысли, сконцентрировал волю. В конце концов у меня получилось пройти через горящие ворота. Но моя телесная оболочка сгорела, исчезли волосы и борода. Позади сияния оказалась лишь пустошь. Обгоревшие мыши, которым посчастливилось уцелеть, выбежали поприветствовать меня. С тех пор я стал царём в стране мышей.

 

 

 

МОДЕЛЬ 7

 

Научно-фантастический проект. Учёные смогли привить много разных фруктов на одном дереве. Множество фруктов, отделенных друг от друга тонкой кожицей, выросло внутри одного большого плода. 
Люди принесли в этот научно-исследовательский центр много видов своих любимых фруктов - начиная с апельсинов, лонганов, лайма, абрикосов, вампи с Севера, слив, манго, рамбутанов, джекфрутов, грейпфрутов, тутовника, дурианов, "звёздных яблок" с Юга. Но когда плод созрел, его кожура оказалась ярко-красного цвета. Никто не подумал о том, как изменить каждый фрагмент этой кожуры в соответствии с тем, какой именно фрукт находится под ним.

 

 

 

МОДЕЛЬ 8

 

Дом спроектирован в виде птичьего гнезда на дереве. По периметру он оплетен колючей проволокой, оснащён электронной системой слежения, радарами, звукоуловителями, датчиками движения... Здание похоже на военную базу - лучшую из существующих на сегодняшний день, на берлогу древних, вымерших динозавров. Теоретически, этот дом - рай на земле, неприступный, вовеки не имеющий врагов. Согласно замыслу, это гигантское птичье гнездо должно быть закреплено на дереве. И с сегодняшнего дня люди будут активно сажать деревья, вдохновенно выхаживая даже крошечные зелёные побеги.