"Lời người trồng hoa" của Mai Văn Phấn

Chú giải của TS. Nguyễn Thanh Tâm

 Tiến sĩ Nguyễn Thanh Tâm

Maivanphan.com: Vừa qua, một vài cơ sở giáo dục đã lấy bài thơ "Lời người trồng hoa" của tôi làm đề thi, kiểm tra học kì... Một số cháu học sinh đã viết thư cho tôi ngỏ ý muốn biết thêm về bài thơ này. Nay tôi trích đăng lại chú giải của nhà phê bình văn học, TS. Nguyễn Thanh Tâm nhằm gợi mở cho các cháu cách tiếp cận một tác phẩm văn học. Phần chú giải này được trích từ Chương I cuốn sách "Mai Văn Phấn và Hành trình thơ vào cõi khác" (Chuyên luận của Ngô Hương Giang & Nguyễn Thanh Tâm. NXB Hội Nhà văn, 2015).

Lời người trồng hoa

(Kính tặng anh Thi Hoàng)

Tôi trồng hoa từ bãi dâu xanh đến lúc phơi tơ

Xoè năm ngón ngậm ngùi có mùa hên mùa mất.

Tôi trồng hoa nơi cỗi cằn đất không còn là đất

Mưa đang tái sinh bỗng lại nắng lụi tàn

Chợt có heo may

                        Chợt

                           Và bất chợt...[1]

Hoa vẫn đốt lên cho sáng cái hang sâu hun hút bốn mùa[2].

Công bằng là trời xanh, oan khuất đến như mây[3]

Chỉ có cánh hoa là nghe thấy cả.

Nơi đất mỡ màu, cây có khi chỉ toàn ra lá

Lá cũng lại như bài học công bằng[4].

Trọn một kiếp người

Hoa uống cạn nước mắt với mồ hôi

Chim có về bới tóc tôi mà làm tổ?[5].

CHÚ GIẢI CỦA TS. NGUYỄN THANH TÂM

[1] Một thao thức về những ngẫu nhiên.

[2] Một ý niệm về sự soi sáng của giá trị. Hoa là giá trị mà con người hướng đến, soi sáng cái hang sâu hun hút của đời người.

[3] Mây oan khuất trong một định mệnh chẳng bao giờ được có hình hài.

[4] Bài học công bằng của lá phải được đặt trong tương quan với hoa. Ở trên, hoa nở trên những miền khô cằn, nhưng hoa thắp sáng đời người. Lá mọc nơi đất mỡ màu có khi lại không có được niềm vui thắp sáng những hang sâu hun hút của cõi sống.

[5] Sự dâng hiến cho niềm tin về giá trị. Cũng có thể là một trạng thái mang ý niệm đại đồng.

(Rút từ tập thơ "Giọt nắng" (Hội Văn Nghệ Hải Phòng xuất bản, 1992)