Silence (1 - 20) - Tĩnh lặng (1 - 20). Poème - Thơ. Mai Văn Phấn. Traduction française Dominique de Miscault - dịch từ tiếng Anh sang tiếng Pháp
Mai Văn Phấn
Traduction française Dominique de Miscault - Dịch từ tiếng Anh sang tiếng Pháp
Translated from Vietnamese by Nhat-Lang Le - Dịch từ tiếng Việt sang tiếng Anh
Edited by Susan Blanshard - Biên tập tiếng Anh
Nhà thơ-Nghệ sỹ Dominique de Miscault trên bìa tạp chí Platform, Ấn Độ, 12/2016
Maivanphan.com: Nhà thơ – Họa sỹ Dominique de Miscault (Cộng hòa Pháp) vừa gửi tôi bài thơ liên khúc “Tĩnh lặng” do bà chọn từ tập thơ “The Selected Poems of Mai Văn Phấn” (Nxb Hội Nhà văn, 2015) của tôi qua bản tiếng Anh của Nhà thơ - Dịch giả Lê Đình Nhất-Lang và Nhà thơ Susan Blanshard để dịch sang tiếng Pháp. Xin trân trọng cảm ơn Nhà thơ – Họa sỹ Dominique de Miscault đã dành thời gian và tâm huyết cho chùm thơ của tôi!
Poet – Artist Dominique de Miscault (French Republic) has just sent me a long poem “Silence” selected by herself from my poetry book “The Selected Poems of Mai Văn Phấn” (Publishing House of The Vietnam Writer’s Association, 2015) in English version by Poet - Translator Nhat-Lang Le and Poet Susan Blanshard to be translated into French. I would like to give my respectful thanks to Poet – Artist Dominique de Miscault for having spent time and devotion on the translation for my poems!
SILENCE
Un millier de dharmas sont un, où allons nous?
À ZEN KOAN
1.
Une page blanche
ouverte sur des champs de lettres
forêts et montagnes
rivières, lacs
routes de lettres
Tenir le livre
JE
je suis une lettre
En cadence, les lettres rythment mon souffle
mains ouvertes
je coupent mes cheveux noirs
ma peau est jaune
Lumière sur la page
monde en réduction
moi
je suis un.
2.
Ruisseau de montagne
calmement
s’écoule sans bruit dans le lac
Un poisson file
dans l’eau calme
un martin-pêcheur
est perché
sur la cime d’un arbre
Dans la gorge, le courant
les vagues s’épanouissent en douces ondes
puis s’évanouissent
Le fond du lac est infiniment silencieux
la montagne se déplace avec l'eau.
3.
Un courant de lumière m’entoure
au pied de l'autel
S'approchant du visage de mon père
(parti il a 3 ans)
Se rapprochant du visage de ma grand-mère
(partie il y a 27 ans)
Les mains de mon père ne tremblent plus
ma grand-mère s’est redressée
Chacun m'apprend à me souvenir
à oublier
Je suis transparent
Je pars
tenant dans ma main
une fleur.
4.
Une table à quatre pieds
un plateau
Sur les vagues
le sol ne cède pas
elle vole comme le brouillard
la lumière est nuage
brouissante comme les feuilles
Mes yeux clos
L'enseignant
me donne deux points ... dix points ...
même un zéro
sur ma tête.
5.
Un œuf
tout chaud
sous sa mère qui le couve
de ses ailes
Je dors profondément dans l'air de la montagne
ombres des arbres
l'eau bat le riz
traces de cerf
Couché à l'intérieur de la coquille
je prends progressivement la forme d’une fourmis
volaille et poule
Comme tant d'animaux
je grandis
je rêves de la lumière du matin,
des pluies,
d’étoiles
sur la terre
Secouant ma coquille de lumière
J'ouvre les yeux et me lève.
6.
Un fruit noir
haut dans le ciel
où les lotus
et les chrysanthèmes fleurissent
Mes cheveux et mes épaules blanchis
la tige
jaunie
Les zones noires rétrécissent
et disparaissent
Une main
m'enterre dans une fosse
Sans eau
je grandis comme un jeune arbre dans le désert.
7.
Entre le cercle de lumière
et le vide de l'obscurité
un mur de papier népalais
Je médite
je dessine
De l'obscurité
quelqu'un écrit sur l’envers du papier
nomme mon dessin.
8.
Appels de l’oiseau,
rêves,
des gouttes de pluie tombent verticales
Une voix, tristesse, baisers ...
horizontales
Aux intersections
des éclats de lumière
montrent le chemin parfois
aveuglent d'autres fois
Je m'installe
traçant d’autres lignes.
9.
J'ouvre mes chakras*
la lumière ne me remplit pas
l'obscurité est toujours sur mon front
et mon dos
J'ouvre les yeux pour regarder le feu brûlant
Le feu est la porte
qui délaisse dissimulation et obscurité
pour retourner dans un endroit frais
Je regarde !
J'avale le feu de mes yeux
Je détruis dissimulation et obscurité
de mes yeux.
_________
* Chakra dérivé du sanskrit signifie roue ou disque. Le terme est aujourd'hui plus connu pour désigner des « centres spirituels » ou « points de jonction de canaux d'énergie » qui pourraient être localisés dans le corps humain. Selon cette conception, il y aurait sept chakras principaux et des milliers de chakras secondaires.
10.
Les colombes rieuses
piégées dans un filet
à côté d'un oiseau appât
les yeux clos
Mais elles ne souffrent pas !
Elles piaillent dans les mains du tueur d'oiseaux
emprisonnées dans des cages
elles sont attrapées et saignées
Mais elles ne souffrent pas !
Elles dorent
à l'intérieur de la casserole grasse
Mais elles ne souffrent pas !
Mes pensées sont incohérentes
J'ouvre les yeux pour regarder le champ moissonné
les colombes rient du riz
Elles viennent en bandes
le picorer.
11.
Je suis un vase
la bouche ouverte au monde extérieur
À l'intérieur de moi
un jardin de semis
sous le soleil
chaque plant s’enracine
Sur la rive
mes pieds touchent la marée descendante
à la marée montante
poissons et crevettes se sont enfuis
un bateau flotte sans personne
Je ne peux pas rester assis longtemps
l’eau frappe le bateau
les oiseaux, appellent, de la haut, haut
quelqu'un frappe le vase.
12.
Le temps d’un orage
une toile d'araignée est tissée
à l'écho d'une balle
aux trépidations d’un marteau piqueur
tremblement d'un train
le bruit d'un astéroïde tombant sur la terre
Le fil brillant est tiré
innombrable, fugace
silence
Seule l'araignée
tisse encore ses fils.
13.
La lumière de l'aube sur ma poitrine
je médite
Une bande de soleil à la porte
j’entreprends un voyage
Silencieusement je deviens sable ou pierre
inapte au temps
à l'obscurité de la nuit
Ni sec
ni acerbe
je suis égal
confondu au monde
Revenant après un long voyage
la ligne du soleil est toujours là.
14.
Un pont d’acier
entre deux rives
et briques sombres
À l’intérieur elles sont rouges pour de nombreuses années
Posées l'une à côté de l'autre
la route est lisse
Au passage des hommes
au son des sabots
le pont vibre
Je suis assis en position de lotus*
sous le pont, l'eau
L’eau continue à couler.
_________
* Une position assise jambes croisées dans laquelle les pieds sont placés sur les cuisses opposées.
15.
Un oiseau noir pique
toit noir
terre noire
lumière incolore
Tout est blanc comme le lait.
Je brûle comme un tronc d'arbre
creusé par des insectes
l’oiseau est blessé
sol ébranlé
végétation empoisonnée
Je rassemble la lumière
amasse des larmes
pour penser les blessures
Tout est blanc comme le lait.
16.
Je suis zazen près d'une fleur
tous les parfums
près du sol
Le ciel tourne sur ma tête
je suis l’obstacle
Tout pousse autour de moi
je vieillis
Une fleur au milieu
érection d'un poteau de verre
marque l’aujourd'hui
maintenant
Passé
avenir
regardez-vous
Fleur, lèvres de Bouddha.
17.
Une énorme goutte d'eau
dans un puits profond
Concerto N°. 1 en ré mineur de J.S. Bach
tombe dans le puits
petites gouttes d'eau
porteuses d’un feu vert
Le vert des semis de riz
graines
bourgeons de banane
champ, jeune mûrier
C'est la saison de la chlorophylle
née de gouttes d'eau
œufs verts
Gonflement
débordement du sol.
18.
À travers la bougie
dans un autre monde
Les yeux ouverts
dans l'ombre d'un mur
Je suis à la croisée des chemins
nombreux systèmes de référence
beaucoup d'âmes animent
inanimé
sans nom
La conscience est remplie de sons
de couleurs
Plus libre
est-on en toutes choses.
19.
La lumière
fend le tronc d'arbre
Jaune d'un côté
pourpre de l'autre
Écorce lisse d'un côté
rugueuse de l'autre
La sève est
blanche
ou noire
Je ferme les yeux et respire
l'arbre se développe
Les deux moitiés de l'arbre ont les mêmes couleurs de fleurs
épanouissement des foules avant qu’une lame tranche la lumière.
20.
Un verre d'eau
face à la bougie
Lumière incolore
d’en haut
montre la voie à l'eau pour
je suis transparent
Piège à picots
flèches noires
s’échappent
de mes pieds et mains.
Translator - Poet Nhat-Lang Le
Poet Susan Blanshard
Translated from Vietnamese by Nhất-Lang le
Edited by Susan Blanshard
Silence
A thousand dharmas come back to one, where does one go?
A ZEN KOAN
1.
A page
Opens territories of letters
Forests and mountains
Rivers and lakes
Roads of letters
Holding the book
I
I am a letter
The letter strokes are my rhythmic breath
My upturning palms
My slash of black hair
My yellow skin
The light on the page
Reduces the world
And me
Into one.
2.
A small stream in the mountain
Flows steadily
Into a lake without a sound
Fish swim
Water remains at the same level
A kingfisher
Still perches
On a nearby tree top
At the throat of the outpouring stream
Waves gently expand in circles
And fade
The lake bottom is infinitely silent
As the mountain moves with the water.
3.
A stream of light is surrounding
Me
At the foot of the altar tower
Drawing near to my father’s face
(He was 3 years gone)
Drawing near to my grandmother’s face
(She was 27 years gone)
My father has recovered from hand trembles
My grandmother no longer stoops
Each of them teaches me how to remember
A way to forget
I am transparent
As I leave
Holding in my hand
A flower.
4.
A table with four legs
A flat surface
Place it on waves
The ground doesn’t yield
It flies like fog
Is light as a cloud
Rustles like leaves
I close my eyes
The teacher is grading
Giving me two points… ten points…
Even a zero
On top of my head.
5.
An egg
Warm under
Its brooding mother’s
Wings
I sleep soundly in the mountain air
Tree shades
Water that pounds rice
Deer footsteps
Lying inside the eggshell
I gradually take the form of ants
Fowl and poultry
Like so many animals
I grow up on
Dreams of early sunlight
Of rains
Of stars falling
Down to earth
Shaking off the shell of light
I open my eyes and stand up.
6.
A black fruit
Ripened high in the sky
Where lotuses
And chrysanthemums are blooming
My hair and shoulders are white
My stalk
Begins to turn yellow
Black areas are shrinking
Vanishing quickly
A hand
Buries me in a pit
Needing no water
I grow as a sapling in the desert.
7.
Between the circle of light around me
And the void of darkness
Stands a wall of nepal paper
I contemplate
Making a drawing on it
From darkness
Someone is writing on one side of the paper
A name for my drawing.
8.
Bird calls, a dream, falling drops of water…
Draw vertical lines
A voice, sadness, kisses…
Draw horizontal lines
The intersecting lines
Are sparkles of light
Which show you the way sometimes
And blind you other times
I settle down
To pull the lines further apart.
9.
I open my chakras*
Light does not fill up my body
Darkness still centers on my forehead
And my back
I open my eyes to watch a burning fire
Fire is the gate
For one to leave concealment and darkness
To return to a cool place
I watch!
I swallow the fire with my eyes
I destroy concealment and darkness
With my eyes.
_________
* Energy points inside human bodies, according to Hindu and tantric traditions.
10.
The laughing doves
Trapped in a net
Next to a decoy bird
Their eyes are sewn shut
But they are never in pain!
They cry in the hands of a bird-killer
Incarcerated in prison cells
They are plucked and bled
But they are never in pain!
They are roasted golden
Inside a greasy pan
But they are never in pain!
My thoughts turn incoherent
I open my eyes to watch the field just harvested
See laughing doves collecting rice
They come in flocks
Collecting rice.
11.
I am a ceramic vase opening its mouth
To the outside world
Inside me
A garden is incubating seedlings
Early sunlight soaking
Each plant root
On a river bank
My feet touch the tide ebbing beneath
On a rising tide
Fish and shrimps just let go
Without swimming
A boat floats with no one paddling
I cannot sit for long
Water tapping on the sides of this boat
Birds calling from high above
Someone knocks hard
On the side of the vase.
12.
A spider web is spun
Between two ends of thunder
Within a bullet’s echo
An electric hammer’s thud
A train’s screeching jolt
The sound of an asteroid falling on earth
A shiny thread is stretched out
In countless fleeting
Disappearing sounds
Only the spider turns back
And spins more threads.
13.
Dawn’s light is thrown across my chest
When I begin to meditate
One strip of sunlight is the gate
To begin a journey
I silently become sand or a stone
Inane in weather
And night’s pristine darkness
No longer dry
No longer sharp
I am equal to
And mixing into the world
As I return after a long journey
That strip of sunlight is still there.
14.
A bridge spanning two riverbanks
With a steel frame
Is built with dark bricks
Their insides remain red through many years
When bricks are laid next to each other
The road is smooth
With heavy human footsteps
Or sounds of animals’ hooves
The bridge begins to vibrate
I sit in lotus position*
Under the bridge the water is still
I know the current is still flowing.
__________
* A cross-legged sitting position in which the feet are placed on opposing thighs.
15.
A black bird sinks in
A black roof
A black ground
And colorless light
All is whitening like milk.
I am burning like a tree trunk
Hollowed out by insects
The bird is wounded
The ground is convulsing
All vegetation is poisoned
I gather light
And collect tears
To stream through our wounds
All is whitening like milk.
16.
I am in zazen next to a flower
All fragrance lingers
Near the ground
The sky turns over my head
I am turning into an obstacle
Things around me growing
Getting older
The flower in the middle
Erects a glass post
Marking today
Now
Past
And future
Look at each other from two sides
The flower represents Buddha’s lips.
17.
A grandiose drop of water
Lying in a deep well
Concerto No. 1 in D minor by J.S. Bach
Falls into the well
Small drops of water
Carry green light
The green of rice seedlings
Seeds
Banana buds
A field of young mulberry
It’s the season of chlorophyll
Born out of water drops
In the shape of green eggs
Swelling
Overflowing the ground.
18.
Through the candle
And into another realm
Eyes open
In the shadow of a wall
I am at the crossroads
Many systems of reference
Many souls animate
Inanimate
And unnamed
The more awareness is filled with sound
And color perceptions
The more one is still
And free in all things
19.
Light
Splits a tree trunk
Yellow on one side
Dark purple on the other
Bark is smooth on one side
Rough on the other
Sap is different on two sides
White
Black
I close my eyes and breathe
The tree is growing
Both halves of the tree have the same color flowers
Blooming in crowds before a hatchet blade of light.
20.
A glass of water
Is placed in front of the candle
Colorless light
Dropped from above
Shows the way for water to settle
The more transparent I become
Spike trap
Black arrows
Escape
From my soles and palms.
Tranh của HS. Lê Bá Đảng
Tĩnh lặng
Muôn pháp về một, một đi về đâu?
CÔNG ÁN THIỀN
1.
Trang sách
Mở mặt đất chữ
Rừng núi
Sông hồ
Những con đường chữ
Nâng cuốn sách
Tôi
Là một chữ
Nét chữ nhịp thở
Bàn tay lật lên
Nét tóc cứng
Da vàng
Ánh sáng trên trang sách
Thu thế giới
Và tôi
Thành một.
2.
Mạch nước nhỏ trong núi
Chảy đều
Xuống lòng hồ không tiếng động
Đàn cá bơi
Mực nước giữ yên
Con chim bói cá vẫn đậu
Trên ngọn cây gần đó
Nơi họng nước đổ xuống
Vòng sóng lan nhẹ
Mờ dần
Đáy hồ lặng im
Núi theo mặt nước chuyển động.
3.
Luồng sáng đang vây
Tôi
Dưới chân ngọn tháp
Ghé sát mặt bố tôi
(Người mất đã 3 năm)
Ghé sát bà nội tôi
(Người mất 27 năm về trước)
Bố tôi đã khỏi bệnh run tay
Bà nội không còn đi còng
Mỗi người dạy tôi cách nhớ
Một cách quên
Tôi trong suốt
Ra đi
Trong tay cầm một bông hoa.
4.
Chiếc bàn bốn chân
Mặt phẳng
Đặt lên sóng
Mặt đất không lún
Bay như sương
Nhẹ như mây
Reo lên như lá
Tôi nhắm mắt
Thầy giáo đang chấm bài
Cho điểm 2… điểm 10…
Cả điểm 0
Trên đỉnh đầu tôi.
5.
Quả trứng
Ấp trong đôi cánh
Của mẹ
Tôi ngủ say trong khí núi
Bóng cây
Nước giã gạo
Tiếng chân hươu nai
Nằm trong vỏ trứng
Tôi dần thành hình kiến
Hình chim chóc, gia cầm
Như bao muông thú
Tôi lớn bằng giấc mơ
Của ánh bình minh
Của cơn mưa
Bầy sao sa
Trái đất
Rũ lớp vỏ ánh sáng
Tôi mở mắt đứng lên.
6.
Trái cây màu đen
Chín từ đỉnh trời
Nơi hoa sen
Hoa cúc đang nở
Tóc và vai tôi màu trắng
Chiếc cuống
Bắt đầu ngả vàng
Màu đen đang co lại
Tan nhanh
Có bàn tay
Chôn tôi xuống hố
Không cần nước
Tôi mọc cây non trên sa mạc.
7.
Giữa quầng sáng quanh tôi
Và khoảng không tối thẳm
Ngăn bằng lớp giấy dó
Tôi quán tưởng
In lên đó hình họa
Từ phía bóng tối
Ai đang viết lên sau mặt giấy
Đặt tên cho bức tranh của tôi.
8.
Tiếng chim, giấc mơ, giọt nước rơi...
Thành đường kẻ dọc
Giọng nói, nỗi buồn, nụ hôn...
Là đường kẻ ngang
Đường kẻ giao nhau
Là đốm sáng
Lúc soi đường
Lúc làm lóa mắt
Tôi tĩnh lặng
Kéo đường kẻ xa nhau.
9.
Mở các luân xa*
Ánh sáng không tràn cơ thể
Bóng đen còn tụ trên trán
Và lưng
Mở mắt nhìn lửa cháy
Ngọn lửa là cửa ngõ
Cho ẩn khuất, ám tối
Về nơi mát mẻ
Tôi nhìn!
Nuốt ngọn lửa bằng mắt
Tiêu diệt những ẩn khuất, ám tối
Bằng ánh mắt.
______
* Vùng huyệt đạo vận hành trong cơ thể người.
10.
Những con chim ngói
Mắc bẫy trong tấm lưới
Cạnh chim mồi
Hai mắt bị khâu
Nhưng không hề đau!
Chúng kêu lên trong tay gã sát chim
Bị nhốt vào những gian nhà tù
Bị vặt lông, cắt tiết
Nhưng không hề đau!
Bị quay vàng
Trong chảo mỡ
Nhưng không hề đau!
Tôi bị tạp niệm
Mở mắt nhìn cánh đồng mới gặt
Những con chim ngói đang nhặt thóc
Bay về từng đàn
Nhặt thóc.
11.
Tôi là chiếc bình gốm hở miệng
Thông với bên ngoài
Trong tôi
Vườn ươm hạt giống
Nắng sớm đang tưới
Đẫm từng gốc
Bên dòng sông
Dưới chân tôi nước rút
Thủy triều lên
Tôm cá buông mình
Không bơi
Con thuyền tự trôi không cần ai chèo
Tôi không ngồi được quá lâu
Nước vỗ vào mạn thuyền róc rách
Tiếng chim trên cao
Có ai đưa tay gõ mạnh
Vào thành chiếc bình.
12.
Tơ nhện giăng
Hai đầu tiếng sấm
Giữa khoảng khắc tiếng vọng viên đạn
Tiếng búa máy
Đoàn tàu dồn toa
Tiếng thiên thạch rơi vào trái đất
Sợi tơ óng ánh kéo căng
Giữa muôn tiếng động
Tan biến mong manh
Chỉ còn con nhện bình thản quay về
Dệt thêm những đường tơ.
13.
Bình minh vắt ngang ngực
Lúc tôi bắt đầu hành thiền
Dải nắng ấy là cửa ngõ
Khởi đầu cuộc lên đường
Tôi lặng yên làm cát đá
Ngây ngô trong mưa nắng
Bóng đêm trinh bạch
Không khô cứng
Không còn sắc nhọn
Tôi bình đẳng
Hòa trong thế giới
Đi xa trở về
Dải nắng ấy vẫn còn chỗ cũ.
14.
Là chiếc cầu vắt qua đôi bờ
Thân cốt thép
Được xây bằng gạch
Lòng viên gạch nhiều năm vẫn hồng
Lát cạnh nhau
Đường đi rất phẳng
Có tiếng chân người
Hay móng chân muông thú
Cây cầu rung lên
Tôi ngồi kiết già*
Dưới chân cầu mặt nước phẳng lặng
Tôi biết nước vẫn trôi đi.
________
* Ngồi vắt chéo hai chân lên nhau hình hoa sen.
15.
Chìm vào cánh chim đen
Mái nhà
Mặt đất đen
Cùng ánh sáng không màu
Tất cả đang trắng ra như sữa
Tôi nóng một thân cây sâu đục
Cánh chim bị thương
Lòng đất quặn thắt
Vùng cây cỏ nhiễm độc
Gom ánh sáng
Dồn nước mắt
Chảy qua những vết thương
Tất cả đang trắng ra như sữa.
16.
Tọa thiền cạnh bông hoa
Hương thơm ngưng lại
Gần mặt đất
Bầu trời quay trên đầu
Mình thành vật cản
Xung quanh cảnh vật đang lớn
Đang già
Bông hoa ở giữa
Dựng cột thủy tinh
Làm hôm nay
Bây giờ
Quá khứ
Tương lai
Nhìn nhau hai phía
Cánh hoa tượng hình môi Đức Phật.
17.
Giọt nước lớn
Nằm trong giếng sâu
Bản Concerto I cung Rê thứ của J. S. Bach*
Rơi vào lòng giếng
Những hạt nước nhỏ
Mang ánh sáng xanh
Màu xanh lá mạ
Đọt mầm
Nõn chuối
Bãi dâu non
Mùa diệp lục
Sinh từ hạt nước
Hình những quả trứng xanh
Dâng
Tràn lên mặt đất.
________
* Johann Sebastian Bach (1685 – 1750): nhà soạn nhạc người Đức.
18.
Qua ngọn nến
Vào cảnh giới khác
Nhiều con mắt mở
Trong bóng tối bức tường
Tôi ở giữa
Nhiều hệ quy chiếu
Những linh hồn hữu tri
Vô tri
Và chưa được đặt tên
Trí huệ vang âm thanh
Sắc giác
Càng tĩnh lặng
Tự do trong vạn vật
19.
Ánh sáng
Chẻ dọc thân cây
Bên này màu vàng
Nửa kia tím thẫm
Một phía vỏ cây trơn nhẵn
Phía khác xù xì
Nhựa hai bên cũng khác
Trắng
Và đen
Nhắm mắt thở nhẹ
Cây đang lớn
Hai nửa cây cùng một màu hoa
Nở chi chít dọc lưỡi rìu ánh sáng.
20.
Ly nước
Đặt trước ngọn nến
Ánh sáng không màu
Buông trên cao
Soi cho nước lắng xuống
Tôi dần trong lại
Bàn chông đen
Những mũi tên đen
Thoát ra
Từ gan bàn chân, bàn tay.
(còn nữa)
M.V.P
Tranh của Họa sỹ Gianluca Scolaro (Ý)