Dấu ấn của tình yêu lan
tỏa
Nhà thơ Nguyễn Quang Hưng
Nguyễn Quang Hưng
Nhà thơ Mai Văn Phấn vui mừng và bất ngờ khi biết tin mình được giải
thưởng văn học Cikada của Thụy Điển năm 2017. Đại sứ quán Thụy Điển tại Việt
Nam vừa tổ chức lễ trao thưởng cho ông, trân trọng và ấm cúng tại nhà Thái học
- Văn Miếu Quốc Tử Giám, với sự có mặt của lãnh đạo Hội nhà văn Việt Nam, đại
diện lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Buổi tối 1-12 nhận giải Cikada của Mai Văn
Phấn, còn là cuộc chia vui của nhiều bạn bè văn nghệ. Điều đó thể hiện qua việc
nhiều người đến với ông tại nhà Thái học - Văn Miếu Quốc Tử Giám, trong không
khí thân mật, bằng những nụ cười và cuộc nói chuyện nhẹ nhàng, không ồn ào,
chúc tụng “cồng kềnh”. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, người luôn ủng hộ Mai Văn
Phấn, và cùng Mai Văn Phấn với không nhiều người khác, nỗ lực cách tân thơ
mình, gieo cảm hứng cách tân, đổi mới thơ trong nhiều người sáng tác trẻ. Nhà
thơ Quang Hoài, gần chục năm qua chăm lo, chi chút từng tập bản thảo thơ Mai
Văn Phấn trên hành trình “sách hóa” tại NXB Hội nhà văn. Hầu như tập thơ nào
Mai Văn Phấn cũng gửi gắm Quang Hoài giúp việc xin giấy phép, đọc bản thảo, in
ấn… để có sách đẹp tặng bạn bè. NSƯT, họa sĩ Chu Lượng, người đã vẽ chân dung
Mai Văn Phấn với một con quạ, một hình ảnh ẩn dụ mà ông nhắc đến trong thơ
mình. Ngô Hương Giang, tiến sĩ 8X đang phụ trách một trung tâm tại Viện Triết
học, người từng xuất bản cuốn chuyên luận dày dặn về thơ Mai Văn Phấn. Nhà văn
Võ Thị Xuân Hà, hồi còn phụ trách Ban nhà văn trẻ Hội nhà văn Việt Nam, từng
mời Mai Văn Phấn lên đọc thơ ở sân thơ Trẻ - trên sân nhà Thái học, cùng với
các tác giả trẻ khác, dù khi đó ông đã đứng tuổi và thành danh, đơn giản bởi sự
mới mẻ, độc đáo trong thơ và tinh thần sáng tạo của ông luôn dồi dào như tuổi
thanh xuân.
Mai Văn Phấn luôn giữ cho bừng sáng lên tinh
thần đó trong ngày tháng sáng tác lặng lẽ, bền bỉ của mình. Những năm qua,
ngoài công việc gia đình, ông tập trung nhiều hơn cho sáng tạo. Xuất hiện một
số lần ở những hoạt động Hội nghề nghiệp, ông lúc nào cũng điềm đạm, từ tốn và
ăn nói nhỏ nhẹ, nghe và nghĩ nhiều hơn là nói. Thêm vóc người nhỏ nhắn, Mai Văn
Phấn như ẩn đi sau lưng mọi người. Ở phía trong dáng vẻ ấy, nhà thơ ý thức
quyết liệt về khả năng và sứ mệnh của thơ ca - cảm hóa con người, làm con người
đẹp lên. Ông đã thực hiện điều đó khi viết về vẻ đẹp bình dị, tươi sáng của
thiên nhiên; trạng thái và đường nét của những chuyển động đa dạng trong đời
sống; lòng nhân từ và cởi mở với sự vật; những cái nhìn vừa thẳm sâu, vừa non
trẻ được khởi lên từ bầu khí quyển của văn hóa dân tộc.
Điều đáng chú ý nữa, là từ ý thức đầy hứng
khởi, mê đắm đó, ông ý thức rõ hơn về trách nhiệm của nhà thơ trong việc lan
tỏa những hạt mầm nhân văn đó đến mọi người. Như sự kết nối của những đường
dây, những tín hiệu, thơ Mai Văn Phấn đã được dịch ra 24 thứ tiếng và xuất bản
ở nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Thụy Điển.
Ý thức phải lan tỏa đó, được ông thầm gửi
trong lời tâm sự: “Song hành với đời sống nhân loại, thơ ca ngày một hiện đại
hơn trong cách thức biểu đạt và đa dạng hơn về quan niệm thẩm mỹ. Thơ đã góp
phần quan trọng làm nên thế giới tinh thần đẹp đẽ của con người. Cõi thơ ấy cảm
hóa, liên thông tâm hồn nhà thơ với bạn đọc. Và thơ chỉ trường tồn, sinh sôi
với những người thủy chung, say đắm nó. Ngược lại, với những ai đứng ngoài từ
trường đặc biệt ấy, thơ không hề tồn tại. Nhà thơ có được tứ thơ hay, thực sự
là một mối duyên. Càng hạnh phúc hơn khi mối duyên ấy được hòa đồng cùng khát
vọng của con người tiến bộ, dũng cảm đấu tranh để bảo vệ đời sống con người, vì
mọi người”.
Nhà thơ - tiến
sỹ Lars Vargö, Chủ tịch Ban giám khảo: “Giải Cikada được trao cho các nhà thơ
Đông Á, nơi cảm quan thơ ca của họ chỉ ra tính bất khả xâm phạm của đời sống.
Tôi thực sự tâm đắc với nhận định này và rất hạnh phúc khi biết rằng, giải
thưởng Cikada được sáng lập năm 2004 nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh của
Harry Martinson, nhà thơ đoạt giải Nobel Văn học năm 1974. Thơ H. Martinson
cũng như thơ của các nhà thơ lớn của Thụy Điển như Karin Boye (1900-1941),
Artur Lundkvist (1906-1991), Gunnar Ekelöf (1907-1968), Edith Södergran
(1892-1923), gần đây nhất là Tomas Tranströmer (1931-2015) có sự hòa quyện giữa
minh triết, sự chính xác của thơ phương Tây với thế giới tâm linh huyền hoặc,
thẳm sâu của phương Đông.
N.Q.H
(Báo Thời Nay, số 823, 4/12/2017)
Lễ dâng hương tại Văn Miếu