Đọc bài thơ "Cốm hương"
TS Nguyễn Thanh Tâm
Nguyễn Thanh Tâm
Hà
Nội đang giữa độ thu. Trong thời khắc ấy, bài thơ "Cốm hương" của Mai
Văn Phấn giăng mắc vào lòng ta nhiều dư vị.
Cốm hương
Thu về e ấp
Cốm non lãng đãng sương giăng
Khăn áo ấy mịn màng da thịt
Dâng heo may lên trời
Nhịp cốm giã rộn mùa thóc nếp
Thúng mủng dần sàng vỏ trấu hây hây
Trái bưởi thơm dịu nắng hanh
Thanh khiết chùm hoa mộc
Giữa đất trời ngó sen sau mưa
Da diết nhớ từng vòng cuộn xiết
Lá sen xanh ủ cốm em anh
Chín nẫu chân mây mùa hạ
Đêm ái ân lặng phắc ngọn đèn
Trái hồng đượm trong hương cốm nõn.
Lời
bình của TS Nguyễn Thanh Tâm:
Cốm hương e ấp vị thơ thanh nhẹ, đạm
mà vấn vít, lãng đãng mơ hồ mà bao luyến. Nếu chỉ để ý đến hình ảnh, rồi vội
cho rằng bài thơ này vẫn trưng dụng những thi liệu cũ, thì e rằng đã bỏ mất phần
tinh túy nhất, cũng là điểm làm nên sự khác biệt của Mai Văn Phấn khi viết về
mùa thu.
Cốm hương là một bài thơ giàu sắc thái
tượng trưng, nhất là sự chuyển đổi giác quan. Ở đây, nghe - nhìn không quan trọng
bằng cảm nhận. Cái lãng đãng, vấn vít của mùa thu sinh ra từ hương - một thực
thể vô hình, chỉ khi nhắm mắt lại người ta mới nhận ra một cách rõ rệt nhất.
Cảm giác đọng lại trong những tính từ
biểu đạt trạng thái hay đặc tính của mùa thu: lãng đãng, mịn màng, thơm dịu,
hây hây, thanh khiết, đượm, nõn…
Như là thoáng hương trên da thịt thanh
tân, mùa thu gợi những xao xuyến ái ân mê đắm. Mê đắm mà tinh tế, phảng phất mà
đủ đầy, lặng phắc mà ẩn chứa những ấp ủ cuộn xiết. Mùa hạ chín nẫu, mùa thu
lãng đãng cốm non, ấy là bước chuyển mình của thời gian. Trái hồng kia giấu
trong mình sự nồng nàn mùa hạ, là anh đấy. Và em, đương độ thu non…
N.T.T