Traduction française Dominique de Miscault

 Silence

29

Explication

Un beau poème de bord de mer où le poète est debout sur le sable. La vue et le vacarme des ressacs le fascinent. Des coquilles d’huîtres sont couchées dans les eaux, l’intérieur face contre terre. Tandis que, les mouettes en ombres chinoises, à l'horizon simulent des hommes allongés face contre terre. Ainsi, sur le sable, au premier plan, de petites coquilles d'huîtres et à l'horizon où se fondent la terre et le ciel, des mouettes s’inclinent. Image étonnante où les coquilles d'huître ici et des mouettes là-bas s’inclinent comme des êtres humains. Devant qui se prosternent-elles ? Certes, c'est la répétition apparente des vagues limitées à l'horizon sous le dôme infini de l’azur. En d'autres termes, toute la création est en prière : les vivants comme les objets adorent leur créateur. Mais l'homme dans le poète ne participe pas à cette prière. Le vent de la mer gonfle sa chemise, son corps caché par sa chemise gonflée de vent. Le corps est donc comme une graine cachée dans un fruit gonflé. Cette observation du soi qui parle de l’apparence des vêtements et de la semence dans le corps contractée par rapport à la chemise gonflée, pourrait suggérer que l'apparence n’est jamais la vérité. De même les images des mouettes ou des huîtres pourraient ne pas être vraies non plus ... Quel dommage que nous ne puissions percevoir l'autre qu'avec nos sens. Sinon, nous pourrions voir les ombres des mouettes d’une toute autre manière – que celle d’un homme au loin, les bras en croix, le visage contre terre. Lorsque nous nous regardons, nous-même, nous nous voyons en chemise. Au-dessous de ce corps apparent, il y a un autre corps, qui n'est pas gonflé par le vent de mer. Cependant, ce corps sous la chemise n'est pas moi. C'est une graine à moitié mûre. Si une graine n'est pas mûre, elle est inutile. Le mot graine est très important. Le corps qui porte la chemise contient aussi une semence de conscience, ce qui implique un lieu de conscience ou karma[1] accumulé. Cette semence de conscience et de karma se stimulent d'une vie à l'autre. Mais il y a de la semence au sein de la semence. L'esprit de Bouddha se cache dessous chaque niveau d'apparence. Quand le poète décrit son corps comme une graine, il pourrait aussi parler de lui-même comme une fête inarticulée dans un processus en devenir. Une fois sa conscience murie, il pourrait nous donner le son de la semence et ainsi dévoiler le mystère de la création. Le poète qui se dit lui-même une graine à moitié mûre trahit involontairement le fait qu'il est bodhisattva. Saluons-le. La chemise représente les pétales qui protègent la graine. La semence à moitié mûre ou le poète en devenir dont les paroles chargent le monde d'amour et de compassion ont été perçues de la mer et du ciel où toutes vies et les hommes se prosternent devant Bouddha.

 

 Tĩnh lặng (29) của Mai Văn Phấn

Ramesh Chandra Mukhopadhyaya chú giải

Takya Đỗ dịch sang tiếng Việt

29

Chú giải:

Một bài thơ đẹp mà điểm nhấn là chuyến chơi thăm bờ biển của nhà thơ. Trong lúc tiến đến gần bờ biển, nhà thơ thấy một doi cát. Tiếng sóng vỗ bờ có lẽ đã cuốn hút tai mắt nhà thơ. Những chiếc vỏ sò cúi đầu trong sóng vỗ. Nói cách khác, mặt rỗng bên trong những chiếc vỏ sò ấy úp xuống đất. Cùng lúc những con hải âu đang bay hoặc đậu xuống chân trời tựa như đường gợn tấm lưng của một người đang nằm sấp. Như vậy, những chiếc vỏ sò nhỏ bé trên rìa doi cát nằm ở tiền cảnh. Và hậu cảnh là chân trời nơi đất trời tiếp giáp và nơi đó những con hải âu giống như một người nằm sấp. Đây là một bức tranh độc đáo đặc tả biển khơi nơi những chiếc vỏ sò ở cận cảnh và bóng những con hải âu đằng xa cùng cúi sấp tựa một con người. Chúng cúi đầu trước ai vậy? Hẳn là chúng cúi đầu trước vô tận hiển hiện trong những con sóng bị giới hạn bởi đường chân trời dưới vòm trời xanh bát ngát. Nói cách khác tổng thể bức tranh này là một nhà nguyện nơi động vật cũng như tĩnh vật đều nằm phủ phục. Nhưng con người trong nhà thơ không tham gia vào lễ cầu nguyện này. Ngọn gió từ biển khơi luồn vào vạt áo nhà thơ và trông như ông được thổi phồng lên. Thân thể ông ẩn dưới làn gió thổi vạt áo. Và do đó thân thể ấy giống như cái hạt ẩn kín trong một trái cây căng mọng.    

Qua sự quan sát bản ngã gợi đến sự lấp ló bên trong vạt áo bị thổi lên và cái hạt của thân thể co lại trong mối tương quan với chiếc áo căng phồng gió, có lẽ [câu thơ] ngụ ý rằng dáng vẻ bề ngoài không bao giờ nói lên sự thực. Đồng thời vẻ ngoài của những con hải âu hay những con sò cũng hư hư thực thực. Và thật đáng tiếc rằng chúng ta chỉ có thể nhận biết những thứ khác với sự trợ giúp của các giác quan. Vậy nên chúng ta có thể thấy bóng những con hải âu cùng hợp thành một cái bóng khác – bóng của một người nằm sấp. Ngay cả khi ta nhìn vào chính mình, ta thấy chiếc áo. Bên dưới cái thân thể hiển hiện đó là một thân thể khác không bị căng phồng bởi gió biển. Nhưng cái thân thể bên dưới chiếc áo đó không phải bản ngã. Đó là một cái hạt còn ương. Nếu cái hạt chưa chín thì chẳng có nghĩa lý gì. Từ ‘hạt’ ở đây rất hàm súc. Cái thân thể bên trong vạt áo đó cũng chứa trong mình cái hạt mầm của ý thức, hàm ý nơi chứa đựng ý thức và tích tụ nghiệp [karma] giúp hình thành ý thức. Hạt mầm ý thức và nghiệp dằn vặt con người từ kiếp này sang kiếp khác. 

Song lại có hạt nằm trong hạt. Phật tâm ẩn dưới mỗi tầng diện mạo. Nhưng khi nhà thơ miêu tả thân thể ông như cái hạt đó, có lẽ ông tự tả mình như một âm thanh mơ hồ phảng phất vẫn đang trong quá trình hình thành. Khi ông trở nên chín đỏ hoặc chín muồi trong ý thức ông có thể cho chúng ta nghe thấy tiếng của cái hạt, thứ âm thanh có thể vén tấm màn bí ẩn của sáng tạo.  Việc nhà thơ tự gọi mình là cái hạt còn ương như vậy đã vô tình hé lộ sự thực rằng ông là một vị Bồ tát. Chúng ta chúc mừng ông. Chiếc áo tượng trưng cho những cánh hoa bảo vệ một cái hạt. Cái hạt còn ương đó hay chính nhà thơ đang trong quá trình phát triển, người mà lời lẽ sẽ làm thay đổi thế giới bằng tình thương và lòng trắc ẩn, đã đến để ngắm nhìn biển trời nơi mà sự sống và những tàn tích của sự sống quy phục trước Phật tâm.

 Ts. Ramesh Chandra Mukhopadhyaya