Mai Văn Phấn
Përkthimi dhe Hyrja nga Dr. Gjekë Marinaj
Tiến sỹ Gjekë Marinaj dịch sang Anbani ngữ

 


Tranh của họa sỹ Nga El Lissitzky 

 

 

 

 

VERA ËSHTË KAQ AFËR

 

 

Rrugica arrogante

Madje statuja e mbuluar me aromë kënete u zhduk papritmas

Rigoi frymë

 

Me mbylle gojën dhe the:

- Mos këndo më sepse lirikat do ktheheshin në dyoksid!

Pakënaqësia

La brazda parmende në vesë

 

Brirët e buallit dolën jashtë prej zgavrës së zezë

Lanë tokën që të rritej bari

Shfrynë erë të vlagët në rrethinën e kalbëzuar

Shpirtrat u dridhen duke kërkuar metapsikozën

Bishtat e qenve valëvitën flamuj në rrugicën e vogël

Shtëpitë ëndërronin të mbuloheshin me perde nga shtëpitë e tjera

Zogjtë tubuar nëpër pemë cicëruan si tinguj plumbash gjatë mbushjes së pushkëve

Fshehur në re gjetur në fulteren e zjarrit të muzgut

Krimbat e anijeve të gulçuar nga tymi hapën gojën dhe dëshmuan në ujërat e pavdekësisë

Pastaj lundruan vetëtimthi

Ariu mori në grykë një koshere bletësh dhe u rrëzua nga maja e pemës

Ku i ishte vënë kurthi

...

 

Buajt i bashkuan trupat e vjetruar me baltë

Litari i kohës i tërhoqi rreth vetes

Dhe shpërtheu djerrinën

 

Zjarri u ngjit lart për nga retë

Shpirtrat u dogjën për herë të fundit

 

Dikush që po shpërndante armë

Fliste e fliste pa nxjerrë asnjëherë tinguj.

 

 

 

 

 

 

Mùa hạ rất gần

 

 

Những lối đi ngạo nghễ

Cả bức tượng phong kín mùi trầm bỗng chốc mất tăm

Mưa phùn hít thở

 

Che miệng anh, em nói:

- Đừng hát nữa lời ca thành thán khí!

Mất hứng

Buông theo lưỡi cày đang trôi trong sương

 

Từng chiếc sừng trâu nhô từ hốc tối

Đội đất lên cho cỏ mọc

Thổi hơi ẩm vào nơi mục rã

Những vong linh vật vã đòi tái sinh

Đuôi chó phất cờ ngõ nhỏ

Ngôi nhà nằm mơ được khoác lên mình một ngôi nhà khác

Chim chóc nghe lách cách giữa thân cây tiếng viên đạn lên nòng,
nấp vào đám mây bị quay vàng trong hoàng hôn chảo lửa

Con hà sặc khói hun mở miệng luận bàn về sự bất tử của nước
và thoáng chốc con thuyền

Con gấu ôm trọn tổ ong buông mình từ đỉnh cây xuống nơi giăng bẫy

...

 

Những con trâu gồng mình ngập đất

Dây chão thời gian kéo căng

Nổ tung nền đất cứng

 

Lửa bốc cao từ những đám mây

Vong linh được hoả thiêu lần cuối

 

Ai đang dang tay

Nói mãi không thành tiếng

 

 

 

 

 

 

PA INERCI

 

 

Më të bukur se kurrë

në majë të botës

tingujt e hollë të shpërthimeve

filluan një çarje

memorialët u bashkuan

në heshtje

rezonanca e ideve u dëgjua tutje

 

Dora e shtrirë të ecje

Hapi në të gjerësisht gjoksin prej qemeri

gjaku gulçoi tek maja e flokëve

 

Në shtëpi së bashku me orizin e nxehtë, çajin aromatik

u prenë frutat

lëngu i ëmbël rrodhi

në tehun e mprehtë

 

Dora u zgjat të hapë pasuritë e sezoneve

Shushunja martesore shtrëngoi vetën në shkëlqim

Fryma e merakosur shfryu mjegull

Zhurma e bisedave e zmadhoi tokën

Drita reflektoi

Idetë u derdhen në bllokun kubik

Dyert u hapën vetëtimthi

Hapësira pësoi thellim

Embrionet morën formë në temperatura të larta

 

Dora e shtrirë andej ku shtrihej gjithmonë

Qe e pamundur të bënte për vete çrregullim

Ca gjera fluturuan jashtë inercisë

Pa shkëlqim

Pa vrull

Pa përthyerje

Pa tingujt e shpërthimeve eksplozive

................

 

 

 

 

 

 

 

Không quán tính

 

 

Đẹp hơn tưởng tượng

nơi đỉnh đầu thế giới

tiếng nổ gọn

bắt đầu vết nứt

ló rạng những tượng đài

câm lặng

đâu đó vang lên từng ý nghĩ

 

Đặt tay để bước vào

mở vòm ngực rộng

máu phun trào thành ngọn tóc

 

Trong nhà cùng cơm nóng, chè thơm

trái đã bổ

nước ngọt ròng ròng

trên lưỡi sắc

 

Đặt tay mở những bờ mùa

Con đỉa lội gồng mình sáng lóe

Hơi thở lo âu phun xuống sương mù

Tiếng chuyện trò làm đất đai vạm vỡ

Ánh sáng khúc xạï

Ý nghĩ đổ vào những khối lập phương

Cửa phá bung

Không gian sâu hút

Những phôi thai thành hình trong nhiệt độ cao

 

Đặt tay nơi vẫn quay

không thắng nổi sức ì

Một vài đồ vật văng khỏi quán tính

Không sáng lóe

Không phun trào

Không khúc xạ

Không tiếng nổ

..................

 

 

 

 

 

 

TË JETOSH PA ART

 

 

I.

 

Gruaja më thotë se shërimi i dhimbjes së kokës

duhet të jetë aq pa art as ç'është gjelbërimi.

 

Mbrapa tek lëndinat mes barit të pafund

I zgjata duart falë erës që fryn

si artdashësit admirues që vallëzojnë me ritmin e një kënge.

 

Njëkohësisht të lodhur pas vallëzimit të gjatë

koka madje dhëmb edhe nga drita e diellit të qershorit

meqë jemi të detyruar të imagjinojmë shiun e pranverës

me qiej të errët dhe me një erë të lehtë.

 

II.

 

Gruaja prapë më thotë se edhe po të jesh erudit

nëse anëtarët e tjerë ngurojnë të lëvizin

një gjë e tillë do ishte krejt padobi.

 

Hedh një kordon përtej rrezatimit

duke lidhur njërën anë me majën e flokëve

madje edhe duke u përqendruar tek leximi

një dorë vazhdon tërheqjen si ventilatori freskinë.

 

Burrë dhe grua ndërrojnë turnet e rënies në gjumë

të vendosur të mos e teprojnë

me të menduar duke tërhequr kordonin.

 

III.

 

Punoj në bahçe të argëtoj mendjen

ujis një pemë pastaj pi edhe një tjetër gotë me ujë

shtëpia ime ka pesëdhjetegjashtë pemë.

 

Një këngë zogu spërkat tërë bahçen

cicëron të më mbulojë me çdo shtresë ëndje

ta mënjanosh atë, kënga e tij mund të thyhet

si nofulla ime e dobët me dhëmbë jo më të mprehët.

 

Prapë hezitues tek ëndrrat e panumërta romantike

bëj çaj për t'ua ofruar pemëve.

 

 

 

 

 

 

Sống hồn nhiên

 

 

I.

 

Vợ tôi bảo muốn chữa bệnh đau đầu

phải hồn nhiên như cây cỏ.

 

Về thôn quê thấy cỏ ngút ngàn

tôi giang tay nhờ gió lay lắt

giống các fan hâm mộ đưa theo nhịp bài hát.

 

Đung đưa một lúc cũng mỏi

càng thêm đau đầu trong nắng tháng sáu

bởi phải tưởng tượng ra mưa xuân

trời âm u và có gió nhẹ.

 

II.

 

Vợ lại bảo dù trí tuệ uyên bác

nhưng chân tay ngại cử động

cũng chẳng nghĩa lý gì.

 

Tôi vắt sợi dây qua xà nhà

buộc một đầu vào chỏm tóc

cả lúc chăm chú đọc sách

tay vẫn giật như culi kéo quạt*.

 

Vợ chồng thay nhau ngủ

quyết không làm người thừa

vừa tư duy vừa cầm dây giật.

 

III.

 

Tôi làm vườn để di dưỡng tinh thần

tưới một cây lại uống thêm chén nước

nhà tôi có năm mươi sáu cây.

 

Một tiếng chim bủa lưới khắp vườn

líu lo bọc lấy tôi từng lớp kén

muốn thoát ra ngoài phải cắn vỡ tiếng chim

hàm tôi yếu và răng không còn sắc.

 

Lại ngập ngừng thêm bao thơ mộng

tôi pha trà đem dâng cho cây.

 

_________________
* Nghề trước năm 1954. Người kéo chiếc quạt lớn bằng cót bọc vải, hình chữ nhật, treo trên trần nhà, dây kéo được luồn qua một cái ròng rọc.

 

 

 

 

 

 

KËNDOJ NGA TOKA

 

 

Re të ngrohta

apo ishit ju që fluturuat

të mbulonit dhomën

dhe rreshtin e pemëve

që mbështesin kthimin tënd.

 

Nga goja e hijes

zgjatet

aroma e holluar.

 

Lëkundur në një degë të lartë

Një frutë e pjekur të preku gjoksin

Trupi t'u shkallëzua

unë ushtova nëpër kodra.

 

Ngadalë fruta u shkëput dhe ra

duke ënjtur gjithë pluhurin e trazuar

unë përtypa dhe përpiva gjethet e thara

që andej sajova një përqafim

nervozova frikën

pa qëllim u dorëzova tek një flakë në shuarje.

 

Të gjitha qoshet e errëta qenë të shenjta

tek fjalët lëvduese po mbusheshin

zërin tim që çuditërisht u kthye aq lehtë në fantazmë.

 

Duke fluturuar andej e këndej

flokët të kapën një degëz të thatë

trupi yt i lehtë i bëri rrënjët të shpërndahen diku tjetër.

 

 

 

 

 

 

Hát từ đất

 

 

Đám mây ấm nóng

hay em bay

che lên căn phòng

và hàng cây

ôm con đường về lại.

 

Từ miệng bóng râm

vươn lên

hương quyến rũ.

 

Đu cành cao

Chạm ngực em trái chín

Thân bỏng rát

Anh sấm rền gót chân.

 

Trái chín bay chậm buông thõng

hút lên sạch bụi rì rào

Anh nhai lá khô ngấu nghiến

lưng tròn khép lại vòng tay

thảng thốt nỗi sợ

lỡ hy sinh bởi đốm lửa tàn.

 

Mọi góc tối đều linh thiêng

Lời xưng tụng biết bao giờ đầy

Tiếng ai lạ dễ thành ma qủy.

 

Bay qua. Bay qua

Tóc cuốn cành khô

Thân em nhẹ làm bật tung cội rễ.

 

 

 

 

 

 

PA DASHJE NË DIELLIN E MËNGJESIT

 

 

Uji mbledhur tek këmbët e malit

Një guralec pushonte mbi shkëmbin e lartë

I pacenuar në vetminë e përsosur

 

Mbrëmë ra shi

Kush pat qëndruar atje para dhe pas shiut të rëndë?

 

Papritur ndjeva mungesën tënde, mungesë e vërtet

Nuk guxova të shikoj diku tjetër

Apo të lë qiejt e kaltër të më depërtojnë nëpër thembra

 

Një shi i rëndë, vërtet i rëndë

E kishte shpëlarë guralecin e vogël

Ky imazh i veçantë me vetveten

Më bëri çmendurisht të kënaqur me jetën

 

Dielli i parë i mëngjesit sikur po mbështillte majën e malit

Dhe zbulonte tejdukshëm tokën, edhe pemët.

 

 

 

 

 

 

 

Vô tình trong nắng sớm

 

 

Nước đọng dưới chân núi

Một viên cuội nằm trên phiến đá cao

Không chớp mắt trong tinh khôi, yên tĩnh

 

Đêm qua ở đây có mưa

Ai đã ngồi kia trước hay sau mưa nặng hạt

 

Tự nhiên nhớ em, rất nhớ

Anh không dám nhìn đi nơi khác

Để trời xanh ngấm xuống gót chân

 

Từng mưa to, mưa rất to

Tắm táp cho viên cuội nhỏ

Chỉ riêng hình ảnh này

Đã làm anh yêu đời mê dại

 

Hình như nắng sớm đang phủ lên đỉnh núi

Làm trong suốt lòng đất, lòng cây.

 

 

 

 

 

 

KËNGËT E TË VJELAVE

 

 

Përhapur shpejt, bindshëm, tokës virgjëreshë të vendit

Lëshuat tufë pas tufe me lule të egra

Të më tërheqësh nga shtëpia me bahçe të vogël

 

Zogjtë çanë hapësira të mëdha dhe lanë shenja fluturimi pafund

 

Rrënjët e mia u zgjatën për tek sytë e tu kaltërosh

Çdo sythe çeli ngrohtësi të ujisë tokën në gjelbërim

Nga frymëmarrja që transformon qiellin

Deri tek qielli i boshatisur ku ngrihen retë

 

Sytë prej tjegulle dogjën drithërat e vjetra

 

Të na ndërrojë vizionin dhe horizontin e boshatisur

Toka i pranoi të gjithë thëngjijtë e djegur

Sezoni i ri erdhi me vetëbesim duke bluar dhe fshirë gjithçka

Puthja e heshtur, rrezatoi nxehtësi në hone të tokës

 

Preku venat e nëntokës të ënjtura nga misteret e vjetra

Dheu i ligshtë bymyer me agim i ofroi tokës një fytyrë

Me bimë entuziaste dhe pemë shkujdesura

 

Sezonet e ringjalljes mbetën shtatzënë me veshtët e pjekur të kërpudhave

Vetëtimat shkrepën në farëzat e palmave

Cikli i lymishtave të freskëta përfshiu arteriet të tokës

Ju u përkulët pakëz dhe papritmas lumi vërshoi brenda.

 

 

 

 

 

 

Bài hát mùa màng

 

 

Lan nhanh, choáng ngợp đất hoang vừa mở

Em đổ từng trận lũ dại cuồng

Cuốn xiết anh khỏi ngôi nhà có khu vườn bé nhỏ

 

Con chim cắt không gian rộng để lại đường bay bất tận

 

Cội rễ anh vươn mắt em nhìn tươi tốt

Từng hạt mầm phun hơi ấm lòng đất ướt

từ hơi thở làm bầu trời đổi khác

từ khoảng không được quyền kiến tạo đám mây

 

Mắt rạ rơm đốt thiêu mùa cũ

Đổi thay cách nhìn và khoảng trống chân trời

đất nhận cả những gì còn cháy dở

mùa mới về tự tin, nghiền nát và xóa hết

Nụ hôn nín thinh, tỏa nhiệt, khoan vào lòng đất

chạm những mạch ngầm ứ căng huyền bí thuở xưa

Đất mỡ màu quyện rạng đông dâng lên khuôn mặt

dâng lên cỏ cây phồn thực bời bời

 

Những mùa tái sinh trổ đòng chín rục

Sấm nổ vang trong lòng tay mầm hạt

Vòng phù sa tươi ròng ấp ôm thớ đất

Em cúi xuống và dòng sông ùa đến bất ngờ.

 

 

 

 

 

 

ATY KU QIELLI ËSHTË I GJERË

 

 

Ti shpërthen në ngrohtësinë e sezonit të zjarrtë

Pemët thahen nga mungesa e ujit jo larg nga lumi i fryrë në madhështi

Peshku dërmon grepin dhe shqetëson rendin e kohës

Unë tkurrem të fluturoj në pafundësi

Kulla ngre formën e shumanshme ndijore

 

Flokët tuaj të endur si një kurorë rruazash në ajrin e hapur

Dhe lëkura që të shkëlqen si fytyra e hënës

Fryti i ëmbël dhe shkëlqimi i artë i orizoreve si shpina e hënës

 

Fara çel dhe ngrihet me krenari

Bubullimat, vetëtimat dhe tornadot kanë vetëbesim

Kur shpalosen siluetat e gjyshërve të mi

Nëpërmjet avullit të parfumuar nga orizi i gatuar, unë ia plas të qarit

 

Thithja e papërballueshme dhe zbulimi i papritur

Janë të endura në horizontin e reve në çdo frymëmarrje rrethore e shpresës

Për të lëshuar pikat që të rigojnë në gjoks

Dhe ushqimet e tepërta të ruajtura në kujtesë

 

E vërteta i bën fjalët të fluturojnë jashtë ndonëse nuk mund të kthehen më

Ne kemi besim të madh se kur të zgjohemi do e shohim simbolin të përpirë në gojën e zjarrit.

 

 

 

 

 

 

Nơi trời rộng

 

 

Em thổi mùa ấm nóng

cây thiếu nước rũ xuống không xa dòng sông căng mình lộng lẫy

con cá nghiền nát lưỡi câu đảo lộn trật tự thời gian

anh thu mình bay vào vô tận

ngọn tháp dâng cao giác quan nhiều chiều

 

Kết tóc em rực rỡ vòng cườm trời rộng

đứng dậy hạt mầm thời vụ râm ran

tự tin làm sấm chớp, hanh khô và gió lốc

và da thịt em rười rượi lưng trăng

và quả ngọt, thóc vàng rười rượi lưng trăng

thoáng bóng ông bà trong khói cơm thơm làm ta bật khóc

 

Đã thẩm thấu, phủ ngập và hé lộ bất ngờ

đan quyện chân mây thở từng vòng hy vọng

làm kích nổ hạt mưa phùn trong ngực

và mẩu thức ăn để dành giấu nơi ký ức

 

Sự thật làm con chữ nhảy ra không thể thu về

càng tự tin tỉnh dậy nhìn biểu tượng ngập trong miệng lửa.

 

 

(Rút từ tập thơ "Zanore në vesë/ Những nguyên âm trong sương sớm”, Nxb.BOTIMET M&B Anbani, 4/2014)