Մայ Վան Ֆան - Mai Văn Phấn

Թարգմանված ռուսերենից : Վաղրամյան Արմինե

Перевод с русского на армянский: Арминэ Ваграмян

 

 

Գրող Վաղրամյան Արմինե

Писательница Арминэ Ваграмян

 

 

Այսօրվա բարի գիշերից առաջ ձեզ եմ ներկայացնում իմ բարեկամ

ՄԱՅ ՎԱՆ ՖԱՆ-ի «Թափոնքի ժամանակը» ստեղծագործության երրորդ մասը:

Որքա՜ն է մեր իրականությունը հիշեցնում, ինչպիսի՜ ճշմարտություն...

ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՎԵՐԱԾՎԵԼ ԵՆ ԿԵՂԵՔՄԱՆ, ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԿԱՄԱՅԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ: ՈՐՈՇ ՀԱՋՈՂԱԿ ՀԵՂԱՓՈԽԱԿԱՆՆԵՐ

-ՉԱՓԱԶԱՆՑ ԵՐԿԱՐ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒՄ ԵՆ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ, -ՎԵՐԱԾՎՈՒՄ ԲՌՆԱՊԵՏԵՐԻ,

- ՓՉԱՆՈՒՄ:

ԱԶԱՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՍՆԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ ՊԵՏՔ Է ԲԱԶՈՒՄ ԿՅԱՆՔԵՐ ԶՈՀԱԲԵՐՎԵՆ...

ԲԱՅՑ ՄԱՐԴԻԿ ՄՈՌԱՑԵԼ ԵՆ ԿԱՆԱՉ ԾԱՌԻ ԴԱՍԸ՝

-ԱՐևԻ ԷՆԵՐԳԻԱՆ ՍՏԱՆԱԼՈՒ ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆ,

-ԾԱՂԿԵԼՈՒ ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆ,

-ՊՏՈՒՂ ՏԱԼՈՒ ԱԶԱՏՈՒԹՅՈՒՆ:

Հրաշալի է ասված...

 

Վաղրամյան Արմինե

 

* * *

 

Перед сегодняшней спокойной ночью я представляю вам моего друга

МАЙ ВАН ФАН Третья часть "Время утиля". Как сильно напоминает нашу реальность, всю правду...! Замечательно сказано...

РЕВОЛЮЦИИ ОБЕРНУЛИСЬ

- УГНЕТЕНИЕМ,

- ПРОИЗВОЛОМ ВЛАСТЕЙ.

НЕКОТОРЫЕ УДАЧЛИВЫЕ РЕВОЛЮЦИОНЕРЫ ПРАВИЛИ ОСУДАРСТВАМИ СЛИШКОМ ДОЛГО, ПРЕВРАТИЛИСЬ В ДИКТАТОРОВ, РАЗВРАТИЛИСЬ. ЧТОБЫ ДОБИТЬСЯ СВОБОДЫ, ПРИХОДИТСЯ ЖЕРТВОВАТЬ МНОЖЕСТВОМ ЖИЗНЕЙ, НО ЛЮДИ ЗАБЫЛИ УРОК ЗЕЛЁНОГО ДЕРЕВА.

- СВОБОДА ПРИНИМАТЬ ЭНЕРГИЮ СОЛНЦА,

- СВОБОДА ЦВЕСТИ,

- СВОБОДА ПЛОДОНОСИТЬ.

 

Арминэ Ваграмян

 

 

 

«ԹԱՓՈՆՔԻԺԱՄԱՆԱԿԸ»

 

ԳԼՈՒԽ III. ԲԵՄ

 

 

Արար 1

 

Երազում տեսնում եմ դատարկ բեմ: Ձայներ են հնչում վարագույրների հետևից: Պիեսի բովանդակությունը գուշակելու համար յուրաքանչյուր հանդիսատես ապավինում է իր զգայարաններին: Հանրահավաք, ներկուսակցական բարեփոխումների գործընթաց, ժողով, բանաձևերի ընդունում, նպատակների սահմանում, բաշխիչ հանձնաժողով, հրապարակային դատապարտումներ, հանձնաժողովի որոշման հրապարակման օր, ընթացիկ իրադարձությունների քննարկում, զտումներ և բացահայտումներ, բարձրաստիճան պատվիրակների հանդիսավոր ողջուններ,արագ արձագանքման բրիգադի հերթապահություն, գաղտնի քվեարկություն ...

Դարձյալ նույն երազն է: Բեմը առաջվա պես դատարկ է: Երկու կողմերի կուլիսներից առաջվա պես անհասկանալի ձայներ են հնչում։ Ձայնային ուժեղացուցիչները շատ թույլ են։ Ներքևում գտնվող հանդիսատեսը առաջվա պես դեռ լռում է։

Կրկին անորոշ արձագանքներ կուլիսներից: Համառ ձայն: Աղաչական ձայն: Հայհոյանք:Սեղանի վրա մատների թակոցների ձայն: Թեժ արդարացումներ: Ինչ-որ մեկը անդադար մի շատ երկար արտահայտություն է ասում՝ թվում է, թե նա անվերջ կխոսի։ Ձայնը հիշեցնում է հատակին նետվող կոշտ առարկայի: Ձայնը նախադասության վերջում բարձրանում է: Աղավաղված կափարիչի կտկտոց, բայց կրակոցը չի լսվում։ Կնոջ աղեկտուր լաց: Սուր ճիչ: Կակազող ձայն: Իրար շփվող մետաղների զնգոց: Տղամարդու դողդոջուն ձայն: Նրանցից անմիջապես հետո հնչած ձայնը նույնպես դողում է:

Լուրը տարածվում է բեմից դուրս. Բոլորը համաձայնության են եկե:. Փայլուն հաջողություն: Երջանիկ ավարտ:

 

 

 

Արար 2

 

Նստատեղերը դասավորված են կոկիկ շարքերով։ Յուրաքանչյուր նստարանին կարող է տեղավորվել երեք հոգի: Հարթակի վրա ֆոնային վարագույրն է, ծաղկամաններ, ամբիոնը ծածկված է սփռոցով։ Նախագահողը ունի նշանակալի դեմք, ընկերասեր է, կոկիկ հագնված։ Զանգից հետո բոլորը լուռ դուրս են գալիս բեմ, գրավում իրենց տեղերը, առանց իրար դիպչելու, հանդիսավոր դիրքեր են ընդունում, նայում ուղիղ առաջ։

Մեկնարկից մեկ րոպե անց, ինչ-որ մեկը նիրհել էր։ Ինչ-որ մեկը նայում է հայելու մեջ և հանում հոնքերը: Ինչ-որ մեկը ականջներից ծծումբ է հանում, գլուխը խոնարհում է կրծքին, ծնոտը կախելով:

Ոմանք կրճտացնում են իրենց մատները: Ինչ-որ մեկը արմունկով թեթև հրում է կողքի նստածին՝ հավանաբար ուզում է ինչ-որ բան ասել նրան։

Նախագահողը խնդրում է ուշադրություն, խնդրում է չխոսել միմյանց հետ, հաղորդագրություններ չգրել, հեռախոսները դնել անձայն ռեժիմի։ Հանդիսատեսը սկսում է ֆշշացնել,

ինչ-որ անհասկանալի բաներ նետել բեմ, բարձր մրմնջալ, որ ցանկացած մարդ կարող է այդպես խոսել: Մի քանի հոգի հեռանում են՝ ընթացքում կարճ ակնարկներ նետելով:

 

 

 

Արար 3

 

Դերասաններն իրենց ոտքերը լայն բացում են և օրորվում թիավարության ռիթմով՝ ժողովրդական երգերի ներքո։ Ոճավորված նավակը լողում է բեմի վրայով:

Դերասանները ընդօրինակում են թիավարողների շարժումները, ապա մատները ցույց տալիս ջրի վրա և երգում «Դինգ-դիլին, փոքրիկ ձուկը լողում է...»: Այնուհետև նրանք ձեռքերը բարձրացնում են դեպի իրենց աչքերը.«Դին- դոն, թևածում է թռչնակը…» Ամեն ինչ շատ պարզ է, բայց այս պահին հանդիսատեսներից շատերը սկսում են լաց լինել։ Նրանք խղճում են այն ձկներին, որոնք երբեք չեն մեծանա, երբ կուլ տան կառթը, թռչունին, որը հազիվ փետրակալած, արդեն որոգայթի մեջ է հայտնվել: Բարձրախոսերից լսվում են կազմկոմիտեի դիտողությունները. Բոլորին հորդորում են զսպել իրենց զգացմունքները՝ ներկայացումը դեռ երկար կշարունակվի, վերջը դեռ հեռու է։ «Եթե դուք այսպես հուզվեք, մենք կդադարեցնենք ներկայացումը»:

 

 

 

Արար 4

 

Բեմը բաժանված է երկու մասի. մի կողմից՝ մեռելների աշխարհը, մյուս կողմից՝ երկրային կյանքը։ Հոգիներին մարմնավորող դերասանների դեմքերը ծածկված են սպիտակ դիմահարդարմամբ, իսկ ողջերի դեմքերը՝ վարդագույն։ Դերասաններից մեկը մարմնավորում է մի մարդու, ով նոր է մահացել։ Սկսվում է հուղարկավորությունը, նրան տանում են բեմի մի կողմից մյուսը։ Դեմքին սպիտակ շպար անելուց հետո նա մի հայացք է նետում ողջերի աշխարհին, և հանկարծ քրտինքը թափվում է նրա միջով։ Նա այդքան տարիներ անց է կացրել մյուս կողմում, բայց այդպես էլ չի իմացել շատ պարզ, բնական ճշմարտություններ:

Ահա հարթ ճանապարհ է: Ճանապարհը ոլորապտույտ է: Ճանապարհը զառիթափ է։ Թափառող հետքերը ծածկում ու ջնջում են միմյանց, շարունակելով կապվել իրար։ Հետո դրանք նորից ջնջվում են։ Հեղափոխությունները վերածվել են կեղեքման, իշխանությունների կամայականության: Որոշ հաջողակ հեղափոխականներ չափազանց երկար կառավարել են պետությունները, վերածվել բռնապետերի, փչացել: Ազատության հասնելու համար պետք է բազում կյանքեր զոհաբերել, բայց մարդիկ մոռացել են կանաչ ծառի դասը՝ արևի էներգիան ստանալու ազատություն, ծաղկելու ազատություն, պտուղ տալու ազատություն:

Մի քանի գունատ դեմքով ոգիներ հավաքվեցի են իրար գլուխ և սկսեցին իրենց մատները դեպի տարածություն ուղղել։ Կողմերից յուրաքանչյուրը՝ վերին և ստորին աշխարհները, ունեն իրենց հուշարարները։

 

 

 

Արար 5

 

Շարժական դատարանի կողմից մահապատժի դատապարտված անսիրտ հանցագործի գործի քննության տեսարանը: Դատարանը թույլ է տալիս ասել վերջին խոսքը. Նա պատմում է, որ այստեղ է ծնվել, նախկինում դպրոց է հաճախել։ Կյանքը նրան սովորեցրեց հասկանալ, որ պետք է ուժեղների կողքին լինել:

Նա խոստովանում է, որ հատկապես ուժեղ է եղել, երբ հարձակվել է մեկի վրա։ Հանկարծ կատաղած հանդիսատեսը ցատկում է բեմ և սկսում թափահարել իր սանդալով։

Ներկայացման ժամանակ կարգուկանոն պահպանող հսկիչերը շտապ փակում են նրա ճանապարհը և խնդրում հանգստություն պահպանել, չէ որ սա ընդամենը ներկայացում է։ Դատապարտյալին մարմնավորող դերասանն այդ ընթացքում դուրս է գալիս բեմից, մաքրում է շպարը և շրջանցող ճանապարհով գաղտագողի տուն գնում։

Հուզված հանդիսատեսը նույնպես գնում է իր ճանապարհով` նրանով, որով նախկինում միշտ քայլել է:

 

 

 

Հանդիսատեսի ողջունները

 

Ներկայացումը շարունակվում է առանց երաժշտության, ոչ ոք չի երգում։ Բեմի լուսարձակները միացված են։ Դերասանները հերթով դուրս են գալիս՝ նույն ժպիտներով խոնարհվելում հանդիսատեսին առաջ։ Այժմ բոլորը դերասաններին գիտեն դեմքով։

Ծափերը որոտի պես թնդում են, իսկ հետո՝ ալիքաձև դանդաղում։ Նրանց չափված ռիթմը նման է բետոնե հրապարակում զորահանդեսի ժամանակ եղած քայլերի։

Մուգ կարմիր թավշյա վարագույրը դանդաղ փակվում է։

 

Շարունակելի...

 

Май Ван Фан

Перевод Ли А. В.

Редакторы Г. М. Умывакина, А. И. Стрелецкая

 

 

 

Время утиля

 

 

ГЛАВА III: СЦЕНА

 

 

Эпизод 1

Снится пустая сцена. Из-за кулис доносятся голоса. Чтобы угадать содержание пьесы, каждый зритель полагается на свои собственные ощущения. Митинг, компания внутрипартийных реформ, заседание, принятие резолюций, постановка задач, комиссия по распределению, публичные осуждения, день оглашения решения комитета, обсуждение текущих событий, чистки и разоблачения, торжественное приветствие высокопоставленных делегатов, дежурство бригады быстрого реагирования, тайное голосование...

Всё тот же сон. Сцена по-прежнему пуста.  Голоса всё так же неразборчиво доносятся из-за обеих кулис. Звукоусилители очень слабы. Зрители внизу по-прежнему безмолвны.

Снова невнятные отголоски из-за кулис.  Настойчивый голос. Голос умоляющий. Ругань. Звук постукивания пальцами по столу. Горячие оправдания. Кто-то безостановочно произносит очень длинную фразу - кажется, что он будет говорить бесконечно. Звук, словно бросили на пол какой-то твёрдый предмет. Голос повышается, заканчивая фразу. Щелчок передернутого затвора, но выстрела не слышно. Захлебывающийся плач женщины. Резкий окрик. Заикающийся голос. Лязг металла о металл. Дрожащий голос мужчины. Голос, который прозвучал вслед за ним, тоже дрожит.

Известия распространяются за пределы сцены. Все достигли согласия. Блистательный успех. Счастливый конец.

 

 

Эпизод 2

Сидения стоят аккуратным рядами. На каждой скамье может поместиться по три человека. На помосте — фоновый занавес, вазы с цветами, трибуна покрыта скатертью. У председателя значительное лицо, он дружелюбен, аккуратно одет. После звонка все молча выходят на сцену, занимают свои места, не соприкасаясь друг с другом, принимают торжественные позы, смотрят прямо перед собой. 

Минуту спустя после начала кто-то задремал. Кто-то смотрится в зеркало и выщипывает брови. Кто-то выковыривает серу из ушей, склоняет голову на грудь, отвесив челюсть. 

 

Некоторые хрустят костяшками пальцев.  Кто-то слегка толкает локтем сидящего рядом: вероятно, хочет что-то сказать ему. 
Председатель просит внимания, просит не разговаривать друг с другом, не писать сообщений, поставить телефоны на беззвучный режим. В публике начинают шикать, бросать на сцену какие-то непонятные вещи. Громкий ропот - так выступать может кто угодно! Несколько человек уходят, бросая на ходу короткие реплики.

 

 

Эпизод 3

Актёры широко расставляют ноги и под народные напевы раскачиваются в ритме гребли. Стилизованная лодка проплывает по сцене. 
Актёры имитируют движения гребцов, затем указывают пальцами на воду и поют «Динь-дилинь, плывёт рыбёшка...». Потом поднимают руки к глазам: «Динь-дон-дон, порхает птичка...». Всё очень незатейливо, однако в этот момент многие зрители начинают плакать. Им жалко рыбку, которая никогда не вырастет, попавшись на крючок; птичку, которая, едва оперившись, уже оказалась в силке. Из динамиков раздаётся замечание оргкомитета. Всех призывают сдерживать свои эмоции - спектакль будет продолжаться долго, до развязки ещё далеко. «Если вы будете так возбуждаться, мы прекратим представление!» 

 

 

Эпизод 4

Сцена разделена надвое; на одной стороне - мир мёртвых, на другой - земная жизнь. Лица актёров, играющих духов, покрыты белым гримом, а лица живых - розовым. Один из актёров изображает человека, который только что умер. Начинаются похороны, его переносят с одной стороны сцены на другую. После нанесения на лицо белого грима, он бросает взгляд на мир живых, и внезапно его прошибает пот. Столько лет он провел на той стороне, а многие простые, естественные истины он так и не узнал.

Вот гладкая дорога. Дорога извилистая. Дорога крутая. Блуждающие следы перекрывали и стирали друг друга, продолжая петлять. Затем снова стирались. Революции обернулись угнетением, произволом властей. Некоторые удачливые революционеры правили государствами слишком долго, превратились в диктаторов, развратились. Чтобы добиться свободы, приходится жертвовать множеством жизней, но люди забыли урок зелёного дерева. Свобода принимать энергию солнца, свобода цвести, свобода плодоносить.

Несколько бледнолицых духов сбились в кучу и начали указывать пальцами в пространство. У каждой из сторон - верхнего и нижнего мира - есть свой суфлёр.

 

Эпизод 5

Сцена рассмотрения выездным судом дела бессердечного преступника, приговорённого к смерти. Суд позволяет сказать последнее слово. Он рассказывает, что родился здесь и в прошлом посещал школу. Жизнь научила его понимать, что нужно быть на стороне сильных. 
Он признаётся, что был особенно сильным, когда нападал на кого-то. Внезапно разъярённый зритель запрыгивает на сцену и замахивается своей сандалией. 

Служители, следящие за порядком во время представления, поспешно преградили ему путь и просят сохранять спокойствие, ведь это просто спектакль. Актёр, играющий приговоренного, тем временем уходит за сцену, разгримировывается и крадется домой кружным путём. 
Взволнованный зритель тоже уходит своим путём - тем, по которому он всегда ходил прежде.

 

 

Приветствие зрителей

Спектакль идёт без музыки, никто не поёт. Прожекторы на сцене пока что включены. Артисты поочерёдно выходят, кланяются зрителям с одинаковыми улыбками. Теперь все знают актёров в лицо. 

Аплодисменты ревут громоподобно и потом волнообразно замедляются. Их размеренный ритм подобен шагам во время военного парада на бетонной площади.

Пурпурный бархатный занавес медленно закрывается.