Mai Văn Phấn

Traduit du Vietnamien

par Bùi Thị Hoàng Anh et Jean-Michel Maulpoix

 

 

 

Bùi Thị Hoàng Anh

 

Jean-Michel Maulpoix

 

Rythme II

 

 

*

 

Le texto s’affiche

Eclairant la petite fenêtre

 

Le ciel bleu, la pluie le soleil derrière

L’inquiétude est invisible

 

Le commencement du jour

Ouvre l’horizon en éventail

Chaque rai de lumière mémorise un fait

Tu te caches derrière cet éventail géant

 

Les feuilles mortes tombent

L’orage survient en fin d’après-midi

Ouvrant le chemin aux oiseaux qui s’envolent.

 

*

 

L’écho de ta voix me parvient comme si quelqu’un me recouvrait d’une écharpe chaude et légère

Et me touche comme si j’étais encore dans ma jeunesse

Je détache une fleur et la presse entre les pages d’un livre

Les jeunes oiseaux se lèvent au bord du nid

Les gouttes de pluie instables s’accrochent aux dômes de feuillage

 

Tu parles et ris innocemment comme un enfant

En rafales, la pluie éclabousse: je suis have d’anxiété.

 

*

 

Seul en silence je croise les doigts

Qui ne permettent ni à la lumière de les traverser

Ni au vent

 

Ici pas de soleil, ni de vent

Il rend beaucoup plus terrible le silence

 

Je deviens un petit pois, une pointe d’aiguille

Une baguette esseulée

 

Il se pourrait que le ciel soit toujours encore haut

Où glissent vite les nuages et le soleil

L’écharpe flâne

Par hasard par la fenêtre de la maison

Les oiseaux filent nichée après nichée

 

Appelant ton prénom, je t’appelle doucement

La fumée s’élève d’un toit

Au milieu de la forêt toute calme sans vent.

 

*

 

Un stylo sur la table. A chaque rangement, je veux l’y laisser. Prenant le stylo pour me détendre, je le trouve tantôt étrange, tantôt familier. Le corps du porte-plume est lisse. Parfois, je le dévisse pour regarder dedans (il faut le faire en cachette car c’est un acte bizarre). J’ouvre le capuchon comme j’ouvre la porte, comme je prends appui pour soulever la cuvée du cellier obscur. Je me sens soudain réveillé, les yeux ouverts. Je veux défaire le capuchon et le placer ailleurs. Le capuchon se trouve au dessus, le corps à droite ou au dessous. Et vice versa.

 

Ouvrir…

Fermer…

Fermer… ouvrir...

Refermer...

Le stylo se retrouve bien rangé et paisible.

 

*

 

En m’appuyant contre la balustrade j’imagine

De m’envoler avec toi et tout près de toi

Ton dos est couvert de cheveux doux détachés rejetés en arrière

 

Tu me rappelles que dans le petit sac que j’apporte

Il y a de la nourriture et une bouteille d’eau

 

Le bateau flotte sur la vague

Je veux que tu t’envoles plus haut

 

Quand tu es très loin comme un oiseau

Je bois tranquillement une petite gorgée d’eau

 

La mer est plus grande

Tu planes au loin

Si petite que je plisse les yeux

 

Les vagues enroulent devant ma proue chaque colonne d’eau.

 

*

 

Sereine tu bois du thé

Le soleil brille couleur de feuille morte à ton revers

Tes jambes se tendent et se détendent sur les carrelages carrés

 

Ouvrir l’espace du thé aromatisé

De tes bras, tes bourrelets

A tes ongles de pieds laqués foncés couleur de thé

 

Tu me rappelles de mouiller

Lentement chaque gorgée

Je vois les parcelles de thé pousser vertes au matin

Les pousses se resserrent

Chaque toit, chaque sommet de montagne soulève la rosée

Les nuages blancs qui viennent recouvrent les pensées

 

Je finis presque une tasse de thé

N’imagine frivole que les nuages blancs

Ton visage tantôt apparaît, tantôt disparaît

Ravissant, soucieux

Du bonheur et de toi...

 

Une bonne tasse de thé me rend plus lucide

Bien que j’aie bu aussi le voile de nuages blancs

Toujours encore les ongles de pied couleur de thé

Apparaissent, disparaissent, traversent et s’envolent.

 

*

 

Tu me murmures des paroles insignifiantes

Toujours nous comprendre, bien entendre

Le ciel bleu, les pousses de gazon

 

La terre fertile

Tu es l’obscurité

Cherche pas à pas chacun de mes orteils.

 

*

 

Ton souffle réchauffe le téléphone un instant, me demande si j’ai pris mon petit déjeuner, ce que je suis en train de faire, de m’asseoir bien droit. Je te réponds d’un air distrait en posant le coude sur la table. Ta voix murmurante. Le ventilateur à faible débit évente toute la chambre. Large table. Battant étroit. Si je tends les bras, je peux toucher n’importe quel objet. La vase du matin se rafraîchit. Ta voix rebondit sur une fleur violette, entourée de petites feuilles. Je t’écoute ranger le livre.

 

Le stylo et l’horloge s’écoulent…

 

*

 

Voulant m’arrêter au bord du chemin

Je m’allonge sur les pelouses

Haut ciel, je veux grimper à l’arbre

Regardant en bas regrettant les sables

Je désire m’y mélanger

 

Un moment indécis je reste immobile

 

Ne pas m’intéresser à la précipitation du brouillard matinal

Les vagues salées et le soleil se précipitant

Me tirent comme un chariot en m’écartelant

 

Avant de poser le livre

Je m’efforce de me calmer pour attendre l’ordre du boucher

 

La triste goutte d’eau s’envole sur les nuages

En entendant un œuf chaud rouler à travers le corps

Le couple de moineaux marrons s’accouple en un clin d’oeil.

Tác phẩm của Họa sỹ Büro Achter (Đức)





Nhịp II

 

 

*

 

Tin nhắn hiển thị

Sáng ô cửa nhỏ

 

Trời xanh, mưa nắng phía sau

Nỗi lo toan không thấy được

 

Thời khắc đầu ngày

Vẽ chân trời rẻ quạt

Mỗi vệt sáng ghi nhớ từng việc

Em ẩn sau chiếc quạt khổng lồ

 

Lá khô rụng xuống

Cơn giông cuối chiều ập đến

Mở đường chim bay

 

*

 

Tiếng em vọng ai quàng lên chiếc khăn ấm nhẹ

Chạm vào anh thuở khờ dại xưa

Ngắt bông hoa kẹp vào trang sách

Chim non vươn trên thành tổ

Chênh vênh vòm lá treo mưa

 

Em cười nói hồn nhiên trẻ nhỏ

Lất phất mưa anh phờ phạc ưu tư

 

*

 

Lặng lẽ một mình đan ngón tay

Không cho ánh sáng đi qua

Không cho gió đi qua

 

Ở đây không nắng và gió

Càng khủng khiếp nép vào tĩnh lặng

 

Anh thành hạt đậu, mũi kim

Chiếc đũa lẻ loi

 

Trên kia có thể trời vẫn cao

Mây trôi nhanh và nắng

Chiếc khăn lượn lờ 

Vô tình từ cửa sổ ngôi nhà

Chim bay qua từng đàn

 

Gọi tên em, anh khẽ gọi

Ngọn khói lên từ một mái nhà

Giữa rừng lặng thinh không gió

 

*

 

Chiếc bút trên bàn. Khi dọn dẹp vẫn muốn để lại. Cầm bút thư giãn, vừa lạ vừa quen. Quản bút nhẵn ngón tay cầm. Đôi khi tháo ruột bút xem (phải tháo trộm vì hành vi quái đản). Mở nắp bút như bật cánh cửa, cậy nắp hầm tối... Cảm giác chợt thức, chợt mở mắt. Muốn tháo nắp bút một nơi. Nắp bút để trên, thân bút bên phải hay ở dưới. Cả ngược lại.

 

Mở…

Lắp...

Lắp... mở...

Lắp lại…

Cây bút ngay ngắn bình yên

 

*

 

Tựa lan can tàu tưởng tượng

Cùng em đang bay rất gần

Lưng mềm tóc xoã hất ngược

 

Dặn chiếc túi nhỏ anh mang

Có đồ ăn và chai nước uống

 

Con tàu lướt trên ngọn sóng

Anh muốn em bay cao hơn

 

Khi xa tít một cánh chim

Anh bình tĩnh nhấp ngụm nước nhỏ

 

Biển rộng hơn

Em chao liệng xa

Bé tí ti làm anh nheo mắt

 

Sóng cuộn trước mũi tàu anh từng cột nước

 

*

 

Thanh thản uống trà

Nắng sáng màu hoa nâu ve áo

Chân em co duỗi nền gạch ô vuông

 

Mở không gian hương trà thơm

Từ cánh tay, ngấn cổ

Móng chân sơn đậm màu trà

 

Nhắc anh hãy nhấp

Chậm từng ngụm

Thấy vạt chè lên xanh buổi sớm

Búp chè se lại

Từng nóc nhà, đỉnh núi đội sương lên

Mây trắng đến quấn quanh ý nghĩ

 

Anh uống gần cạn ly trà

Chỉ vơ vẩn hình dung mây trắng

Gương mặt em ẩn hiện

Rạng rỡ, lo âu

Hạnh phúc và em...

 

Chén trà ngon anh thêm minh mẫn

Dù đã uống cả làn mây trắng

Vẫn móng chân màu trà ẩn hiện bay qua

 

*

 

Thầm thì lời vô nghĩa

Luôn thấu hiểu, nghe rõ

Trời xanh chân cỏ

 

Đất đai mỡ mầu

Em bóng tối

Lần tìm từng ngón chân anh

 

*

 

Hơi thở truyền nóng điện thoại giây lát, hỏi anh ăn sáng chưa, đang làm gì, nhớ ngồi ngay ngắn. Anh trả lời bâng quơ, đặt tay lên bàn. Tiếng em rì rầm. Quạt để tốc độ nhỏ thổi gió khắp phòng. Bàn rộng. Cánh cửa hẹp. Đưa tay có thể chạm đồ vật bất kỳ. Lọ hoa sáng nay đang tươi trở lại. Tiếng em vọng từ bông hoa phớt tím, cánh lá nhỏ vây quanh. Anh nghe em cất đi cuốn sách.

 

Chiếc bút và đồng hồ tự trôi...

 

*

 

Muốn dừng lại bên đường

Nằm lên cỏ

Trời cao mong leo lên cây

Nhìn xuống tiếc nuối cát

Thèm trộn vào cát

 

Giây phút phân vân anh bất động

 

Mặc sương sớm ùa đến

Sóng mặn và nắng ùa đến

Kéo căng anh cỗ xe ngựa phanh thây

 

Trước lúc đặt cuốn sách xuống

Như cố trấn tĩnh đợi lệnh gã đồ tể

 

Giọt nước buồn bay lên đám mây

Nghe quả trứng ấm nóng lăn qua cơ thể

Đôi sẻ nâu vội vàng giao hoan chớp mắt.

M.V.P

(Rút từ tập thơ “Bầu trời không mái che”)

Tiểu sử Bùi Thị Hoàng Anh

 

Giảng viên tiếng Pháp tại khoa Ngôn ngữ và Văn hóa Pháp, trường Đại học Ngoại Ngữ, Đại học Quốc Gia Hà Nội. Say mê ngôn ngữ và văn hóa Pháp, hiện nay Bùi Thị Hoàng Anh đang làm nghiên cứu sinh tại khoa Ngôn ngữ, trường Đại học Paris VII, cộng hòa Pháp, với hướng nghiên cứu về các chỉ tố diễn ngôn trong các văn bản nói và viết bằng tiếng Việt và tiếng Pháp. Bùi Thị Hoàng Anh cũng quan tâm tới nghiên cứu về lĩnh vực Ngôn ngữ học xã hội và dịch thuật.

 

 

 

 

Biographie de Bui Thi Hoang Anh

 

Enseignante de français au Département de Langue et de Civilisation Françaises, Ecole Supérieure de Langues étrangères, Université Nationale de Hanoi. Passionnée par la langue et la culture françaises, actuellement, elle poursuit son doctorat en Linguistique à l’UFR de Linguistique, Université Paris Diderot (Paris VII), Paris, France. Son axe de recherche est centré sur l’étude des marqueurs discursifs du vietnamien et du français dans les corpus oraux et écrits. Elle s’intéresse également à la Sociolinguistique et la traduction.

 

 

 

 

Tiểu sử Jean-Michel Maulpoix

 

Jean-Michel Maulpoix là tác giả của hơn 20 công trình, chủ yếu là thơ văn xuôi, trong đó phải kể đến Une histoire de bleu (Câu chuyện về màu xanh); L’Ecrivain imaginaire (Nhà văn tưởng tượng); Domaine public và Pas sur la neige (Bước chân trên tuyết). Bên cạnh đó, Jean-Michel Maulpoix cũng viết một số nghiên cứu phê bình về Henri Michaux, Jacques Réda, Paul Célan, René Char và một số tiểu luận khái quát về thơ như La poésie comme l’amour (Thơ ca như tình yêu); Du lyrisme (Thơ trữ tình). Sáng tác của Jean-Michel Maulpoix là sự pha trộn, là cuộc đối thoại không ngừng giữa văn xuôi và thơ, mà qua đó, nổi bật là chất “trữ tình phê phán”. Jean-Michel Maulpoix còn điều hành tạp chí Văn học hàng quý “Le nouveau Recueil” (Tuyển tập mới) và giảng dạy thơ hiện đại và đương đại tại Đại học Paris III, cộng hòa Pháp.

 

 

 

 

Biographie de Jean-Michel Maulpoix

 

Jean-Michel Maulpoix est l’auteur d’une vingtaine d’ouvrages, principalement en prose poétique, parmi lesquels Une histoire de bleu, L’Écrivain imaginaire, Domaine public et Pas sur la neige, publiés au Mercure de France. Il a également fait paraître des études critiques sur Henri Michaux, Jacques Réda, Paul Celan et René Char, ainsi que des essais généraux de poétique (La poésie comme l’amour, Du lyrisme...). Son oeuvre, où se mêlent, s’affrontent et dialoguent sans cesse prose et poésie, se réclame volontiers d’un “lyrisme critique“. Jean-Michel Maulpoix dirige par ailleurs la revue trimestrielle de littérature “Le Nouveau Recueil” et enseigne la poésie moderne et contemporaine à l’Université Paris III - Sorbonne nouvelle.